Page 20 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 - Ünite 5

5. Ünite

ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI

1-4. soruları Ergun Göze’nin Ey İnsan! adlı yazısından alınan aşağıdaki metne göre cevaplayınız.

Çok uzun yoldan geliyorsun. Büyük ümitlerle yola çıktın. Amma her adımının sonu boşa yorgunluk,
her zaferinin meyvesi acı bir hezimet oldu. Dönüp de arkana bir bak... Taş devrinden mağaralardan
başka birşey göremiyorsun. Ya önünde? Önünde ne var? Çimento, dinamit ve cehennem gayyâsı...
Gittikçe susamaktasın. İçtikçe susamaktasın. Fezayı keşfettin... Fezaya çıktın... Amma içinin fezasını
kaybettin. Daraldın. Bunaldın. Ey insan muhatabın da, kendi kendine hasbıhal edecek halin de kal-
madı.
Ay’a gittin, mehtabı kaybettin.
Venüs yolundasın, ufk’u kaybettin, ufkunu.

Maddeye hakim oldukça kendine mahkûm hale geliyorsun.
Şairin “Bir trilobitken duydum melali” bir başka şairin “melali anlamayan nesle aşina değiliz” diye
anlattığı o ince ruh halini unuttun, silâh imalâtının kaba gürültüleri arasında, milyonlarca insanın can-
hıraş feryadını bile duymaz oldun.
Taş devrinde kendini korumak için öldürürdün, kan dökerdin. Endüstri devrinde ise, endüstri aşkı-
na kan döküyorsun. Belki terakki dediğin şey budur. Ne dersin?

Başlangıcında bu yolun, daha ulvî adımların vardı. İlgi aramak için çıkmıştın yola. Bu bahçeye gül
koklamak için girmiştin. Amma, bilginin meyvesini bulunca kendisini bıraktın. Gülü koklamaktan da
vazgeçtin (...). Sonra da, sunî yollarla, kimyevî usûllerle gül esansları imâl ettin, şişeledin. Gülü de
böyIece kahrettin.
Sana hataların önceden haber verilmişti. Boyun büküp hiç bana daha önce ihtar edilen hataları ya-
par mıyım? Beni yaratanın sözünden çıkar mıyım dedin. Amma, sonunda kendine güven geldi, yeni
yollar keşfettiğini sandın, her adımından sonra önüne çıkan yeni bahçeler, zehirli meyveleriyle sana
doğduğun, büyüdüğün kutlu bahçeleri unutturdu. Yola çıkarken verdiğin sözü de unuttun. Yolların,
gecelerin tehlikelerle dolu olduğunu da.

Elektriği buldun amma, bak şimdi onu bulduğun günkü sevincini bile unutmuş bulunuyorsun.
Çünkü elektrik, senin içinde bulunduğun, içinde büyüyen geceyi aydınlatmadı. Karanlığını yeneme-
di. Çünkü ışığı bulurken nûr’u kaybettin. Şimdi çok aydınlık bir karanlık içinde kaldın. Bunun da çaresi
yok değil mi?
İlk fetihlerini at üstünde yapmıştın. Bu sana kâfi gelmedi. Makineyi yaptın. Amma şimdi, bak
makine seni fethediyor. Sen atı ehlileştirmiştin amma makine seni vahşileştirdi. Acaba kendi yaptığın
makineyi ehlileştirebilecek misin?
(...)

Ey insan sana desem ki “Biraz geriler misin?” Bilirim gerilemezsin. Hiç olmazsa “dur” diyeyim. Dü-
şünmek için. “Dur ve düşün”.

1. Metnin türünü belirleyiniz.

2. Metinde yazarın konuya ve okuyucuya yönelik tavrını değerlendiriniz.
3. “Ey insan muhatabın da, kendi kendine hasbıhal edecek halin de kalmadı.” cümlesinin ögelerini
bulunuz.

152