Page 15 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 - Ünite 5

Sohbet ve Fıkra

Hazırlık

1. Bugün dünya büyük bir köydür, sözünden ne anlıyorsunuz?

2. Köşe yazısı okumak kişiye neler kazandırabilir? Tartışınız.

80 Gün 64 Saat
Bir telgraf haberi, tayyare ile devri âlem seyahatinin 64 saate indiğini haber
veriyor!
4. Metin
Jül Vern’in meşhur kitabını hatırlarsınız elbet: 80 günde devrialem!..

Daha düne kadar, bir romancının hayalinde yaşıyan bu 80 gün, artık hakikat
bile değil! Yirminci asrın sür’ati karşısında, hayal geride kaldı!
Şimdi “Dünya ne kadar küçükmüş” diyen eski Türk hakanına hak veriyorum.
Şu uçsuz bucaksız boşluk içinde, 64 saatte devredilebilen bir dünya üstünde
dolaşmak beni korkutuyor. Küreksiz, dümensiz bir tekne içerisinde büyük denizlere düşmüş gibi..
Çocukluğumuzda, coğrafya kitaplarında okuduğumuz o tul daireleri, arz daireleri, meğer harp
sonu neslinin şeytanî zekâsı elinde tahta çember nevinden adî bir oyuncakmış!
Anlıyorum: Kendi hudutları içine sığmıyan devletler, artık pek az sonra, dünya hudutları içine bile
sığamaz hale gelecekler.. Böyle 64 saatte devredilebilen bir cihan, kaç cihangire dayanabilir ki?

Meğer, denizleri kalyonlar, kıt’aları kervanlarla aşan cedlerimizin devrinde dünya dünya imiş!
Yarının nesilleri, hiç şüphe yok, Afrika çöllerinde sömürge arıyan medenîler gibi, aylarda, güneşler-
de, yıldızlarda, müstemleke arayacaklardır: İnsan, bunun için kanatlanıyor!
Sabah kahvaltısını Avrupa’daki evinde, öğle yemeğini Asya’daki dostunda, akşam taamını Afri-
ka’daki ahbabında yedikten sonra, gece Amerika’daki bir suareye yetişebilen insan için, dünya ne
sıkıcı bir mahpestir!
Artık ayaklarımızın altında bir meşin top kadar âciz yuvarlanan şu zavallı toprak parçası üstünde
yaşamaktan utanıyorum!.
Yusuf Ziya Ortaç, Ocak

Metinde Geçen Bazı Kelime ve Kelime Grupları
arz daireleri: Enlem daireleri. müstemleke: Sömürge.

kalyon: Yelkenle ve kürekle yol alan savaş ge- taam: Yemek, yiyecek.
milerinin en büyüğü. tul daireleri: Boylam daireleri.

mahpes: Hapishane, cezaevi, zindan.

Metin ve Türle İlgili Açıklamalar

Cumhuriyet Dönemi’nde Fıkra
Cumhuriyet Dönemi’nde gazete ve dergilerin çoğalması ile fıkra türündeki yazılar daha çok gö-
rülmeye başlanmıştır. Bu dönem fıkralarında yazarlar; sade bir dil ve anlatımla güncel, siyasi, sosyal
konularda düşüncelerini ifade etmişlerdir.
Cumhuriyet Dönemi’nde Peyami Safa, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Falih Rıfkı Atay, Orhan Seyfi
Orhon, Yusuf Ziya Ortaç, Sabri Esat Siyavuşgil, Ercüment Ekrem Talu, Burhan Felek, Haldun Taner, Attila
İlhan, Ahmet Kabaklı, İlhami Soysal, Ergun Göze gibi yazarlar fıkra türünde yazılar kaleme almışlardır.

147