Page 14 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 - Ünite 5

5. Ünite

4. Metinde geçen “Fıtraten gülünç olanlar tam mânasıyla mizah yapamaz. Mizah gülünç olmak değil,
gülünç olanı görmek ve onu zarifâne anlatmaktır.” sözüyle ne anlatılmak istenmiştir? Açıklayınız.

5. Metinde geçen “Mizah süpürge sopası değildir, vurmak, dövmek, kaba kaba güldürmek için kullanıl-
sın... Bu bir fırçadır, dimağımızın yorucu ilim ve hayat yollarında topladığı tozları alır; nazik, ince bir
iştir.” sözünde mizahın işleviyle ilgili vurgulanmak istenen nedir? Belirtiniz.

6. Metinde yazara özgü dil ve anlatım özellikleri nelerdir? Tespit ediniz.
7. Metinde öne sürülen düşüncelerden hangilerine katılıp hangilerine katılmadığınızı gerekçelendi-
rerek ifade ediniz.

Etkinlik

Düşünceyi somut kılmak için örneklerden yararlanmaktır. Amaç, anlatılanların daha iyi anlaşılma-
sını sağlamaktır.

Aralarında benzerlik ya da karşıtlık bulunan varlık veya kavramların bu özelliklerinin ortaya kon-
masıdır. Anlatılanlar, kavramlar arasındaki benzer ve farklı özellikler yardımıyla daha anlaşılır hâle
gelir.

Soyut kavramların somut bir varlıkmış gibi anlatılmasıdır. İstiare, kişileştirme, benzetme gibi sa-
natlar yardımıyla sağlanır. Benzetilen varlığın kimi özellikleri yardımıyla soyut kavram, zihinde can-
lanır ve anlam kazanır.

a. Mizahta Ehliyet adlı metinden yukarıdaki bilgilere uygun örnekler bulunuz.
b. Bulduğunuz örneklerde kullanılan düşünceyi geliştirme yollarını belirleyiniz.

c. Bu düşünceyi geliştirme yollarının metindeki işlevini değerlendiriniz.

Yazarın Biyografisi
Refik Halit Karay (1888-1965): İstanbul’da doğan yazar, ilköğrenimi-
ni Şemsü’l-Maârif Mektebinde, ortaöğrenimini Galatasaray Sultanisin-
de yaptı. Daha sonra girdiği Hukuk Mektebini yarıda bırakarak Robert
Kolejde Türkçe öğretmenliği, Maliye Nezaretinde kâtiplik görevlerinde
bulundu. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra gazeteciliğe başladı. Yazıları
dönemin gazete ve dergilerinde yayımlandı.

Fecriati topluluğuna katılan yazar, mizah dergilerine Kirpi mahlasıyla
yazdığı mizahi hicivleriyle tanındı. Sonraki yıllarda Millî Edebiyat anlayışı-
na uygun eserler vererek yazarlık hayatını sürdürdü. Hikâye, roman, tiyat-
ro, anı, makale, fıkra, sohbet vb. türlerde eserler verdi. Kendine özgü üs-
lubu ve üstün gözlem yeteneğiyle Türk edebiyatında olay hikâyeciliğinin
öncüleri arasında yer aldı. Eserlerinde realist akıma bağlı olarak Anado-
lu’nun yanı sıra yakından tanıdığı Orta Doğu coğrafyasının da kültür ve
Refik Halit Karay yaşamını başarıyla yansıttı. Memleket Hikâyeleri, Gurbet Hikâyeleri (hikâ-
(1888-1965) ye); İstanbul’un İçyüzü, Yezidin Kızı, Çete, Sürgün, Nilgün, Yeraltında Dünya
Var, Bugünün Saraylısı, İkibin Yılın Sevgilisi (roman); Ay Peşinde, Bir İçim Su
(anı-sohbet-fıkra); Kirpinin Dedikleri (mizahi hiciv) yazarın başlıca eserle-
ridir.

146