Page 2 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 5.Ünite

5. Ünite

A) İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EĞİTİM VE BİLİM

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Eğitim olmasaydı toplumlar bilgi ve birikimlerini günümüze aktarabilirler miydi?
2. Aşağıdaki görsellere bakarak bilgi ve birikimin teknolojiye etkisi hakkındaki düşüncele-
rinizi söyleyiniz?

Görsel 5.1: Tekerlek Görsel 5.2: Uzay mekiği

5.1. İlk Türklerdeki Eğitimin Özellikleri
BİLGİ NOTU
İlk Türk devletlerinin yaşam biçimleri, onların eğitim
anlayışlarını ve eğitim uygulamalarını da şekillendirmiştir. Bu Destanlar milletlerin
nedenle ilk Türk devletlerinde verilen eğitimde töre önemli bir kültürlerini yansıtan man-
yere sahip olmuş, aileler çocukların ve gençlerin sosyalleşmeleri zum hikâyelerdir. Ait olduk-
için özel çaba sarf etmiştir. İlk Türk devletlerinde, ailede verilen ları milletin kahramanlıkla-
eğitimin çevreye yönelik bir eğitim olmasına da dikkat edilmiş- rını anlatarak o insanların
tir. kendilerine güven duyma-
Bu dönemde halkın da eğitimine önem verilmiş, toplumun larını ve millî benliklerini
eğitimi için şiirler, destanlar ve atasözleri derlenmiş derlenen koruyarak sonraki nesillere
aktarmalarını sağlayan
bu ürünler ozanlar aracılığı ile nesilden nesile aktarılmıştır. önemli eserlerdir.
Oğuz Kağan Destanı’nda insanların hayatı, mevsimler ve ülke-
lerle ilgili bilgiler yer almaktadır. Manas Destanı’nda insanların
kullandıkları aletler ve silahların yanında, hayvan hastalıkları ve insanların anatomik yapılarıyla
ilgili bilgiler verilirken, Ergenekon Destanı’nda demirin nasıl eritildiği anlatılmıştır.
SORU

Kültürün sonraki nesillere aktarılmasında destanların etkisini açıklayınız.

İlk Türk devletlerinden olan Hunlar ve Kök Türklerde örgün eğitim (planlı, programlı eğitim)
kurumlarının olduğuna dair kesin bir bilgi yoktur. Ancak uygarlık ve kültür düzeyindeki geliş-
mişlik düzeyi, ilk Türklerde güçlü bir eğitim siste-
mi olduğunu gösterir. Devletin çeşitli kademele-
rinde çalışan memurların olması da bu memurları
yetiştiren eğitim kurumlarının varlığına dair belge
niteliğindedir.
Türklerin geçtiği coğrafyalarda yazıtlara rast-
lanması; tabak, çanak, yüzük, küpe, kemer tokası
ve kemik eşyalar gibi günlük kullanılan malzeme-
lerde yazıların bulunması, Türklerde halk arasın-
da da okuma ve yazmanın yaygın olduğunun gös-
Görsel 5.3: İlk Türklerde kemik üzerindeki yazı ve tasviri tergesidir (Görsel 5.3).

166