Page 124 - Fizik Farklılaştırılmış Öğretim Etkinlikleri

Fizik

11.SINIF - FARKLILAŞTIRILMIŞ ÖĞRETIM ETKINLIKLERI

Simülasyon diğer yüzeylerle de tekrarlanıp grafikte gözlemlenen değerler not alınır.
Bu işlemler sonucunda cismin ve zeminin cinsinin sürtünme kuvvetini etkilediği so-
nucuna ulaşılır (İF4, SF2).
Daha sonra surfaces kısmı, aluminum on steel kısmında sabit tutularak sadece
mass kısmı değiştirilip grafikte okunan değerler not edilir.
Bu işlemler sonucunda cismin kütlesinin artmasının sürtünme kuvvetinin büyüklü-
ğünü artırdığı sonucuna ulaşılır (SF2).
Son olarak mass kısmı her zaman aynı değerde olacak şekilde, surfaces kısmı ise
aluminum on steel kısmında sabit bırakılarak sadece cismin zeminle temas etmekte
olan yüzey alanı değiştirilerek simülasyon tekrarlanır. Yüzey alanı her değiştirildi-
ğinde grafikte yazan değerler not edilir. Bu işlemler sonucunda cismin yüzey alanı-
nın değişmesinin sürtünme kuvvetini etkilemediği görülür (SF2).
Yapılan tüm simülasyonlarda sürtünme kuvvetinin önce arttığı fakat belli bir değe-
re gelince aniden bir miktar azalıp sonrasında sabit kaldığı gözlemlenmiştir. Cisim
hareket halindeyken sürtünme kuvvetinin neden sabit kaldığı öğrencilere sorulur.
Sınıf içi yapılan tartışmalardan sonra cismin süratinin sürtünme kuvvetinin büyük-
lüğünü etkilemediği sonucuna ulaşılır (SF2).
“Kuru zemin sürtünmesini etkileyen faktörler irdelendikten sonra, simülasyonda
oluşan grafiklerin belli bir değere kadar yükselip cisim harekete geçince birden
azalması, farklı türde sürtünme kuvvetlerinin olabileceğini gösterir mi?” sorusu sı-
nıfa yöneltilir.
Öğrencilerden cisme uygulanan kuvvet ile oluşan sürtünme kuvveti arasındaki iliş-
kiyi gösteren görsel, sunum, video vb. hazırlamaları istenir (ÜF1).
Simülasyonda yatay düzlemde durmakta olan cisme uygulanan kuvvet giderek
artarken sürtünme kuvveti de aynı oranda artmıştır. Cisim harekete geçene kadar
cisme etki eden bu sürtünme kuvvetinin statik sürtünme kuvveti olduğu söylenir.
Statiğin kelime anlamının “durgun, durağan” olduğu ifade edilir.
Cisim hareket halindeyken ise cisme etki eden sürtünme kuvvetinin kinetik sürtün-
me olduğu ifade edilir.
Öğrencilerden kinetik ve statik sürtünme arasındaki benzerlik ve farklılıkları liste-
lemeleri istenir. Öğrencilerin kendilerini değerlendirebilmesi amacıyla aşağıdaki
soruların yer aldığı çalışma kağıtları öğrencilere dağıtılır.
Aşağıdaki durumlarda etkili olan sürtünme kuvveti türünü cümlelerin yanlarına ya-
zınız (SF3).
• Eğik düzlem üzerinde durmakta olan cisim
• Yatay düzlemde sabit hızla hareket etmekte olan cisim
• Eğik düzlem üzerinde hızlanarak hareket etmekte olan cisim

• Yatay düzlem üzerinde durmakta olan cisim
• Eğik düzlem üzerinde hızlanarak hareket etmekte olan cisim

• Yatay düzlem üzerinde durmakta olan cisim
• Sabit süratle viraj dönmekte olan araba

124