Page 135 - DESEN 9

4. ÜNİTE DESEN ÇALIŞMALARINDA DERİNLİK ETKİSİ

BİLGİ NOTU

Rakursi: Bir nesnenin veya mesafenin izleyiciye doğru, açılı olduğu için gerçekte olduğundan
daha kısa görünmesine neden olan görsel efekt veya optik yanılsamadır. Nesnelerde üstten, yan-
dan veya alttan bakış açısına göre oluşan, nesneyi daha kısa, uzun veya büyük gösteren görünüş-
tür. Öndeki bölümlerin büyük, uzaklaşan bölümlerin ise daha kısa ve dar görünmesidir. Örneğin
yatay konumda ağzı, göze en yakın olacak şekilde görüntülenen bir şişenin doğal olmayan bir
şekilde ağzı büyük ve uzaktaki tabanı küçük görünecektir. Şişenin dik konumdaki ölçüsü ile de
farklı olacaktır (Görsel 4.19).
Sanatçı da bu etkiyi aynen resimleyerek resme aykırı gibi görünen şaşırtıcı bir gerçeklik yanıl-
saması oluşturabilir. Ayrıca bu bakışta nesne genellikle eşit şekilde ölçeklenmez bir daire elips
olarak kare içerisinde yamuk görünebilir (Görsel 4.20).

Görsel 4.19: Rakursi görünümü ve dikey Görsel 4.20: Kollarını açmış kadın figürünün rakursi
konumdaki şişe, Komisyon çizimi, 18. yüzyıl, Battista Tiepolo (Batista Tiyepolo),
Morgan Müzesi, ABD

Hava (Renk) Perspektifi

Bakış noktasından uzaklaştıkça gözlemci ve nesneler arasında artan ve ışığın yansımasını etkileyen at-
mosfer tabakası etkisiyle nesnelerin renginin solduğu gözlenmiştir (Görsel 4.21). Resim sanatında sa-
natçılar, renklerin gösterdiği bu özelliği kullanarak hava perspektifinde derinlik yanılsaması oluşturur
(Görsel 4.22).

Görsel 4.21: Olimpik Ulusal Park, Washington Görsel 4.22: Uzak Dağ Manzarası, 1746-1786,
(Vaşingtın) Alexander Cozens (Aleksandır Koızıns), British Museum,
İngiltere

133