Page 29 - İMGESEL RESİM 11

SERBEST İMGESEL TASARIMLAR

1.3. Zihinde Kurgulanan Nesne-Figür-Mekân İlişkilerini Tasarım Öge ve
İlkelerini Kullanarak Görselleştirme

KONUYA BAŞLARKEN

• Görsel 1.24'te bulunan Osman Hamdi Bey'e ait "Cami Kapısında" adlı resmi ve görsel 1.25'te
bulunan Nakkaş Osman’a ait “Süleymaniye” adlı minyatür örneğini inceleyiniz.
• Minyatürlerde nesne-figür-mekân kullanımında, perspektif kurallarından ve ışık-gölge ilişkisinden
yararlanılmadığına dikkat ediniz.
• Perspektif kurallarının ve ışık-gölge ilişkisinin kullanıldığı bir resim ile minyatürlerdeki nesne-figür-
mekân kullanımı arasındaki farkı arkadaşlarınızla değerlendiriniz.

Görsel 1.24: "Cami Kapısında", 1891, Osman Görsel 1.25: “Süleymaniye”, 1583-1588, minyatür,
Hamdi Bey, ?, tuval üzerine yağlı boya, ABD Nakkaş Osman, 33,5x23,5 cm, karışık teknik
renklendirme, Topkapı Sarayı, İstanbul

Resimde mekân denince akla, iki boyutlu yüzeyde (kâğıt, duvar, tuval vb.) üçüncü boyutu yaratma süreci gelir.
İki boyutlu yüzey üzerindeki resim veya tasarım, kullanılan doğru teknikle gerçeği gibi olmasa da üç boyutlu olarak
algılanır. Bunun sonucunda mekân algısı gerçekleşmiş olur. İki boyutlu tasarım yüzeyi üzerinde yaratılan üç boyutlu
mekân yanılsaması; derinlik, boyut, perspektif, renk ve ton gibi tasarım ögelerinin bilinçli kullanımıyla elde edilir.
1.3.1. Resimde Mekân Kullanımı
İster grafik ister mimari tasarım olsun yüzey üzerinde yapılan çizimde mekân, kullanılan tasarım ögelerinin düzen-
lenişiyle ilgilidir.
İki boyutlu ve üç boyutlu biçimlendirmede mekânın kullanımı arasındaki başlıca fark, üç boyutlu biçimlendirmede
çalışmaları algılayabilmek için mekânın çevresinde hareket etme gerekliliğinin olmasıdır. Mimaride mekânı, yapıların
arasından geçerek; heykelde ise genelde çalışmanın çevresinde dönerek algılanır. İki boyutlu biçimlendirmede (grafik
tasarımda) ise mekân, bir yanılsama yaratmak amacıyla kullanılır. Bu nedenle tasarım yüzeyinde mekânın bir tasarım
ögesi olması gündelik yaşamda mekânın algılanış biçimiyle de ilgilidir. İki boyutlu düzlem üzerinde mekân algısı, nes-
ne kurgusuna boyut ve derinlik katılmasıyla elde edilmiş olur. Böylece iki boyutlu yüzey üzerinde derinlik yanılsaması
sayesinde üç boyutlu mekân yanılsaması yaratılmış olur. Üç boyutlu mekân illüzyonlarını yaratmak için en önemli
araçlar; üst üste bindirme, büyüklüğü ve konumu değiştirme, çizgisel perspektifi, renk ve ton değerini kullanmadan
oluşmaktadır (Timur, 2016).
Çizimi yapılan bir mekânın içine nesne ve figürlerin doğru olarak yerleştirilmesi, perspektif kurallarının ve rengin
tonlamayla birlikte doğru kullanılması, resmin üç boyutlu olarak algılanmasını sağlar.

27