Page 76 - GENEL SANAT TARİHİ 10

GENEL SANAT TARİHİ

ÜNİTEYE BAŞLARKEN

1. XX. yüzyılda ekonomik, teknolojik ve sosyal alanlardaki hızlı değişim sanatçıların çalışmalarını nasıl
etkilemiş olabilir? Belirtiniz.

2. XX. yüzyılda çok sayıda sanat akımının ortaya çıkmasının nedenleri neler olabilir? Söyleyiniz.

3.1 SANATTA YENİLİKÇİLİK VE

SOYUTLAMA

Sanat, her zaman toplumun yapısı ve düşünce biçimiyle şekillenmiştir. İnsanlık tarihindeki
gelişmelerle birlikte sanat da kendini sürekli yenilemek durumunda kalmıştır. Yeni Çağ ile birlikte
gelişen bilimsel teknoloji kültürü ve Endüstri Devrimi, manevi değerlerin yerine çıkar ilişkileri ve
sürati getirmiştir.
Sanayi Devrimi’yle XIX. yüzyılda başlayan teknolojik yenilikler XX. yüzyılda da devam etmiştir. Bu
yüzyılda yaşanan savaşlar, diğer toplumsal ve siyasal olaylar hem yaşam biçimini hem de kültür ve
sanat alanını yeniden şekillendirmiştir. Sanayi Devrimi ile beraber hayatın hemen hemen her alanında
görülen eski düzene meydan okuma bu yüzyılda artarak devam etmiştir. Yaşanan büyük yıkımlar,
krizler, hayal kırıkları ve travmalardan sonra insanın bu dünyadaki yeri, kimliği ve ahlaki değerleri gibi
konular tartışılmaya başlanmıştır. Bu sorgulama ve tartışmalardan sonra yeni kuşağın sanata bakışı ve
insanı değerlendirme anlayışı değişmiştir.

Sürekli gelişen teknoloji, sanat üretimini de içine almış ve XX. yüzyıl sanat dünyası için yeni bir dönem
başlamıştır. İnsanların sanattan beklentileri farklılaşmış, sanatçının hayal gücü ile gerçekleştirdiği
eylemlerin her biri değişime uğramıştır. Özellikle 1905 ve 1914 yılları arası, sanat ve sanat tarihi için
olağanüstü üretken bir dönem olmuştur. Bu dönemde sanatçılar yeni bir yüzyıla girmiş olmanın bilinci
ile çağdaş ve özgün olmak için yoğun çaba göstermiş; dönem insanının istek, sorun, soru ve tavrına göre
eserler vermiş, değişime ayak uydurmuştur. Bu dönemde sanatçı yalnız başına kalmış ve gelenekten
kopmaya başlamış, XX. yüzyılın başıyla beliren bireysel hareketler akımlar dönemini beraberinde
getirmiştir. Yeniliği arayış bilinciyle hareket eden dönemin tüm akımları, sanattaki alışılmış tüm
sınırları zorlamayı hedeflemiştir. Geleneksel estetik değerler ve görme biçimlerinin göz ardı edilmesi
ile birlikte sanat bir amaç olmaktan çıkmış ve araç olma konumuna gelmiştir. Modern sanat ile çağdaş
sanat kavramlarının iç içe geçtiği bu dönemde değişen toplumlar, alışkanlıklar, iktidarlar ve ekonomik
koşullara uygun bir sanat yaratma çabası baş göstermiştir. Modern sanat, tarihsel ya da akademik
biçim ve kalıpları yıkmaya yönelmiş; çeşitli akım, eğilim ve sanatsal kuramını kendi içinde eritme ve
bütünleştirme çabasına girmiştir.

XIX. yüzyılın sonlarına doğru özellikle Avrupa’da birbiri ardına ortaya çıkmaya başlayan akım ve
üsluplar; XX. yüzyılın modern sanat anlayışının çekirdeğini oluşturmuş, özellikle XX. yüzyılın ilk
çeyreğinde sanatın her dalında köklü değişimler yaşanmıştır. Başta teknoloji olmak üzere bilimsel
bilgi ve görüşün hızla yayılması, geleneksel inanç ve değerlerin anlamsız görülmesi sanatı derinden
etkileyen koşulların başında gelmiştir. XX. yüzyıl; dünya genelinde akıl, zihin ve bilimsel kavramlara
yeni bir boyut kazandırmaya çalışan bir süreç olarak dikkat çekmiştir. Bu kavramlar eşliğinde sanat,
sanatçı, toplum ve sanat eseri yeni bir anlam kazanarak politik olayların dünya görüşüne, gücün
iktidara dönüştüğü olayların merkezine yerleşmiştir. Bu dönemde sanat, güncel siyasal olayları
takip ederken toplumsal olayları evrensel boyutlara taşımıştır.

74