Page 102 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 11

RÖLYEF

MEHMET SADİ ÇALIK (1917-1979)
1917 yılında Girit Kandiye’de dünyaya gelen sanatçı (Görsel 3.17) daha
ilkokul çağında resme olan yatkınlığını belli etmiş. İzmir Erkek Lisesine başladığı
dönemde Abidin Elderoğlu’nun etkisiyle tamamen plastik sanatlara yönelmişti.
Liseden sonra Güzel Sanatlar Akademisinin Heykel Bölümüne yazılmış ve
Hitler Almanya’sından kaçan Rudolf Belling’in atölyesinde, akademinin kısıtlı
imkânlarına rağmen doğayı inceleyerek bir biçim olarak görebilme bilgisi ve
teknik beceriler öğrenmiştir. Bu arada çağdaş sanat akımlarına duyduğu ilgi
nedeniyle (1950-1951 yılları arasında) Paris’te çalışmıştır. Paris’ten döndükten
sonra serbest çalışan sanatçı, 1959 yılında mezun olduğu Devlet Güzel Sanatlar
Akademisi Heykel Bölümünde öğretim üyesi, 1971 yılında ise ise aynı okulda
profesör olmuştur.
1952 yılında Paris’ten dönen sanatçı yine Paris’te tanıştığı yakın dostu İlhan Görsel 3.17: M. Sadi Çalık
Koman ve Zühtü Müridoğlu ile Anıtkabir’in yapımı için ekip çalışmalarına başladı. 1953 yılında Hürriyet
gazetesinin düzenlediği Atatürk Anıtı yarışmasında birincilik ödülü, Londra İnstitute of Contemporary Arts’ın
açtığı Uluslararası Meçhul Mahkum Yarışması’nda da 3. Ödül A grubunda; Alaxander Calder (Alaksındır Kaldır),
Lippold (Lipold), Max Bill (Meks Bil), Adam (Edım)ve Lynn Chadwick (Lin Çedvik) gibi ünlü isimlerin yanında
ödül aldı. 1955-1959 yılları arasında İlhan Koman ve Sadi Öziş ile birlikte Türkiye’nin ilk design atölyesi olan
Karametal demir atölyesinde mobilya tasarımları yaptı. Daha sonra İlhan Koman’ın yurt dışına gitmesiyle
DGSA’da öğretim görevi üstlendi. Doğuya yapmış olduğu geziler sırasında Ermeni ve Selçuklu eserlerinden çok
etkilenmiştir. 1960 İzmir Fuarı’nda 27 Mayıs Devrimi Anıtı’nı, 1969’da ODTÜ üçlü amfi binası için soyut heykelini
gerçekleştirdi. Bulunduğu mekân ile ilişkisi, oran ve ışık açısından mükemmeli yakalayan bu çalışma büyük
ilgi uyandırdı. Vakko Genel Müdürlüğü havuzu için ‘‘Soyut Plastik’’ adlı çalışma, ODTÜ’de yer alan ‘‘Atatürk
Anıtı’’(Görsel 3.18), İstanbul Ticaret Odası, Ankara Kızılay Binası, İzmir Kordon Yapı Kredi Bankası (Görsel 3.19),
Lizbon Büyükelçilik Binası Rölyefleri, İzmir Kültür Parkı Heykelleri, Erzincan, Batman ve İzmit SEKA işletmelerine
yaptığı Atatürk Anıtları çalışmalarından bazılarıdır. Bunların yanı sıra birçok kişisel çalışmaya imza atan devlet
sanatçısı ödüllü bu büyük usta, 24 Aralık 1979’da İzmir’de ani bir kalp krizi sonucu yaşamını yitirmiştir.
Milliyet Sanat Dergisi Ocak 1974’te Mustafa Önes ile yaptığı bir söyleşide; heykel, anıt ve sanat anlayışı
hakkında şunları söylemiştir. ‘‘Sanatçı bir akım etkisinde çalışmaz, bir akım yaratmaya çalışır. Yirminci yüzyılın
başlaması ile sanatçı sanatın öz problemlerini yeniden elden geçirmeye başlamış, sanatın her olanağını yeniden
denemeye kalkmıştır. Bu yüzden başlangıçta (Kübizm, Fovizm, Fütürizm, Konstruktüvizm gibi) akımlar giderek
çoğalmış, hatta sanatın karşısına çıkan düşüncelere sahip olmuştur. Günümüzde çeşitli akımlar, biri öbürünün
karşıtı olarak meydana gelmiştir. Bu çatışmalar günümüzün güzel tarafıdır. Bir taraftan güdümlü sosyal sanat
akımı zoraki bir şekilde sürdürülürken diğer taraftan psikanaliz yolu ile Sürrealist Akım meydana gelmiş, bence
sanat düşüncesi yerine metafizik etkilerle sanat yapılmıştır.’’
"Okuma parçalarındaki metinler yazıldığı dönemin imla ve noktalamasına uygun olarak verilmiştir."

Görsel 3.18: Atatürk Anıtı, ODTÜ Görsel 3.19: Yapı Kredi Bankası, İzmir

99