Page 139 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 11

RÖLYEF SANATI

OKUMA PARÇASI/AHŞAP OYMA SANATI

Aşağıdaki okuma parçasından yararlanarak soruları cevaplayınız.

Geleneksel Türk el sanatları, toplumun duygularını, sanatsal beğenilerini, kültü-
rel özelliklerini yansıtan ve Anadolu’nun binlerce yıllık tarihinden gelen çeşitli
uygarlıkların kültür mirasıyla, kendi öz değerlerini birleştiren sanatları kapsar.
Geleneksel sanatlarımız arasında ahşap oyma ve işleme önemli bir yer tutar. Ahşap;
dayanıklılığı, dokusu ve kolay şekillendirilebilir olması nedeniyle tercih edilen bir
malzemedir. Ahşap oymacılığı, tahta levhaların istenilen şekilde kesilip oyulması
şeklinde tanımlanabilir (Görsel 5.80).
Türkiye’deki geleneksel ahşap işçiliği, birçok kültürel etkileşim ve değişim sonucu
şekillenmiştir. Ağaç-ahşap işçiliği, Anadolu’da Selçuklu Dönemi’nde gelişmiş,
kendine özgü bir şekil almıştır. Ahşap oymacılığı bu dönemde daha çok mihrap,
cami kapısı, dolap kapakları gibi mimari elemanlarda üstün işçilikle kullanılmıştır.
Selçuklu ahşap işçiliğinde, geometrik desenlerden oluşan bezeme de önemli bir yer
tutar. Özellikle kapı, pencere kanatları, minber ve aynalıklar gibi geniş yüzeylerde
“kündekâri tekniği” uygulanmıştır. Kündekâri tekniği; sekizgen, baklava ve yıldız
formunda kesilip hazırlanan ahşap parçaların düzgün kesilmiş oluklu çıtalar yar-
dımıyla tutkal ya da çivi kullanmadan birbirine geçirilmesidir. Bursa Ulu Cami’nin
minberinde kullanılan kündekâri tekniği, en güzel örneklerdendir (Görsel 5.81).
Osmanlı Dönemi ahşap işçiliğinde sadelik hâkim olmuş daha çok sehpa, sandık,
kaşık, taht, rahle, Kuran muhafazası gibi kullanım eşyaları ve pence re, dolap Görsel 5.80: Beyindeki Renklerle Ahşap-
kapağı, mihrap, minber gibi mimari ögelerde uygulanmıştır. Ağaç işçiliğinde en taki Tavus Kuşu, 2022, Galip Ağırkaya,
çok ceviz, elma, armut, sedir, abanoz, gül ağacı kullanılmış ve kakma, boyama, Odunpazarı Ahşap Eserler Müzesi,
Eskişehir
kündekari, kabartma-oyma, kafes gibi teknikler uygulanmıştır.
Osmanlı Dönemi’nde ahşap işçiliğine verilen önem; yapı faaliyetlerini yürüten mimarların mimarlıktan önce marangozluk,
sedefkârlık gibi teknikleri öğrenmelerinden ve günümüze kadar ulaşmış seçkin örneklerden anlaşılabilir. Selçuklu ve Osmanlı
dönemlerinin en gözde sanatlarından olan, günümüzde ise unutulmaya yüz tutan ahşap oymacılığını sonraki nesillere
aktarmaya ve gençlere öğretmeye çalışan değerli ustaları mız; çeşitli kurslar ve projelerle sanatlarını anlatmaya, öğretmeye
devam etmektedirler.

Görsel 5.81: Bursa Ulu Cami minber detayı

1. Kündekâri tekniği nedir? Ahşap oymacılığı ve işlemeciliğinde kündekâri tekniği nerelerde kullanılmıştır?
2. Sizce geleneksel el sanatlarımızın sonraki nesillere aktarılmak istenmesinin nedeni nedir? Düşüncelerinizi
söyleyiniz.

137