Page 141 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 11

3. Ünite

Rölyefte Kalıplama ve Dökümde Kullanılan
11.3.8.
Araç-Gereçler ve Alçı Kalıp Hazırlama

Dökümde Kullanılacak Araç-Gereçler

Alçı dökümde kullanılacak plastik leğenler ya da kauçuk kaplar, plastik maşrapa gibi bazı materyaller gündelik
hayattan aşina olduğumuz eşyalardır. Bunların yanı sıra döküm esnasında kolay temin edilebilen keski, spatula,
çekiç, tokmak, fırça gibi malzemelere de ihtiyaç duyulur (Görsel 3.95).

Görsel 3.95: Alçı dökümde kullanılan araç-gereçler

Döküm, akışkan yahut eriyik hâlde bulunan ham maddenin kalıba dökülmesi ile istenen biçimde nesneler
elde etme işidir. Döküm işlemi sanayi ve üç boyutlu sanat alanında sıkça kullanılır.
‘‘Kalıcılık’’ heykeli tanımlayan bir özellik olduğu için malzeme ile doğrudan ilişki kurar. Kil, plastlin yahut bal
mumu ile gerçekleştirilen çalışmaların uzun zaman muhafaza edilip sergilenebilmesi amacıyla bunların daha
dayanıklı, orijinal bir malzemeye aktarılması gerekir.
Üç boyutlu çalışmalarda kalıp alma ya da döküm işlemi gerçekleştirilmeden önce çalışmanın kapalı alanda mı
yoksa açık alanda mı sergileneceğine dikkat edilmesi gerekir. Açık alanda yerleştirilmesi istenen bir uygulama için
iklim şartlarına daha dayanıklı olan bronz, çelik, alüminyum, fiberglas, beton vb. malzemelerle döküm yapılır. Alçı
ise daha çok kapalı mekânlarda sergilenecek uygulamalarda kullanılır (Kalıp alma ya da döküm esnasında alçının
dayanıklılığını arttırmak için istenirse mermer tozu, cam tozu, kireç vb. karışımlar ile keten de kullanılabilir.).

Kalıp Alma Yöntemleri

Kalıplama (kalıp alma): Rölyefte kalıp alma, modelin istenilen malzeme ile dökümünü yapabilmek için ters
imajını (negatif) oluşturma işidir (Görsel 3.96).
Kalıplama işlemi, ölü kalıplama ve çoğaltma kalıbı şeklinde iki ayrı yöntemle uygulanır. Alçı kalıpların çoğu
ölü kalıp sınıfına girer. Dayanıklılık, hafiflik, esneklik gibi farklı özellikler barındıran malzemelerden yapılan
kalıplarla defalarca döküm yapmak mümkündür. Örneğin hafif bir malzeme olan polyester ve silikon ile kalıp alma
sonrasında aynı kalıbı tekrar kullanma imkânı vardır.

138