Page 53 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 12

1. Ünite

12.1.2 Heykelde Kullanılan Araç-Gereçler

Kilin Özellikleri

Kil, suyla yoğrulduğu zaman plastik bir hamur durumuna gelen, biçimlendirilebilen, farklı alanlarda kullanılan
yumuşak ve yağlı bir topraktır. Doğada bol miktarda bulunan bir malzemedir. Kullanım alanına göre farklı katkı
maddeleri içermekte ve kıvam özelliği değişkenlik göstermektedir.
Kilin fırın ortamında sertlik kazanmasıyla kalıcı bir ürüne dönüştüğü uygulamalar, seramik alanı içerisinde değer-
lendirilir. Başlangıçta çanak-çömlek biçiminde şekillendirilen kil malzeme günümüzde endüstriden heykel sanatı-
na kadar birçok alanda kullanılmaktadır.
Kil, heykel sanatı içinde yer alan modelaj uygulamalarında ana malzeme olarak kullanılmaktadır. Taş, mermer
ve ağaç malzemenin yontu tekniği ile biçimlendirildiği heykel tasarımlarında ana malzeme biçimlendirilmeden
önce kil model oluşturulmalıdır. Metal, cam, polyester gibi döküm tekniğiyle yapılan heykellerin formunu oluş-
turmak için ara malzeme olarak kilden yararlanılır. Biçimlendirme tamamlandıktan sonra kalıcılığı ve dayanıklılığı
sağlayabilmek için döküm tekniği ile formun kalıbı alınmalıdır. Yumuşak bir malzeme olan kil, içten dışa doğru
ekleme yapılarak elle biçimlendirilmektedir. Yontu tekniğinin tersine kil düzeltmelere olanak sağlayan bir malze-
medir. Sanatçı heykele ait form, doku, hareket gibi ögeleri içeren bütün yüzeysel müdahalelerini kil malzeme ile
gerçekleştirmektedir.

Heykelde Kilin Biçimlendirme Yöntemleri

Biçimlendirme, tasarım aşamasının ayrılmaz bir parçasıdır. Heykeltıraş; eser oluşturma sürecinde gözlemle-
rini, deneyimlerini, düşüncelerini ve yaratıcılığını somut hâle dönüştürmek için sınırlarını zorlayan ve sınırlarını
kıran yeni arayışlarla özgün ve yaratıcı buluşlara olanak sağlar.
Kil biçimlendirme yöntemlerinin temeli ekleme, yığma, kesme eylemlerini içerir ve yontu tekniğinin tersine
eksiltilerek değil içten dışa doğru arttırılarak biçimlendirilmeye dayanır. Sanatçının biçimlendirme aşamasında
planladığı tasarım ilke ve değerleri ile oluşturduğu plastik unsurlar, süreç içinde değişkenlik gösterebilmektedir.
Tasarım süreci birçok sanatçı için deneysel bir süreçtir. Bu süreç, anlamlı bir estetik bütünlük elde edilinceye kadar
süren düşünsel bir süreçtir.
Elle biçimlendirme yöntemi, geçmişten günümüze kadar en yaygın biçimde uygulanan temel kil biçimlendir-
me yöntemidir. Sadece elle biçimlendirme yapıldığı gibi basit modelaj aletleri de kullanılabilmektedir. Sanatçı,
elle biçimlendirme yöntemi kullanarak tasarladığı formla kendisi arasında bir bağ kurmaktadır. Bu bağ, sanatçının
üslup ve sanatsal niteliklerini barındırmaktadır.
Kil biçimlendirme yöntemleri, tasarlanan formun gerektirdiği büyük-küçük veya çubuk-şerit gibi parçaların ek-
lenerek ve birleştirilerek uygulanmasıdır. El ve basit aletlerle biçimlendirme yöntemi, heykel sanatı dışında özel-
likle seramik sanatı ve endüstri tasarımında tercih edilen bir yöntemdir. Elle sıvayarak açılan ve özellikle rölyef
uygulamalarında zemin elemanı olarak biçimlendirilen kil plakalar, mimari yapılarda yatay ve dikey yüzeylerde
kullanım ve montaj olanağı sağlamaktadır.
Kil biçimlendirme yöntemleri aynı zamanda kilin sahip olduğu kıvama göre değişkenlik göstermektedir. Torna
adı verilen dönen bir düzlem üzerinde yumuşak kilin elle biçimlendirilmesi, seramik kap-kacak yapımında kul-
lanılan ve ilkel dönemlerden günümüze kadar varlığını koruyan geleneksel bir yöntemdir. Bunun dışında daha
akışkan özelliğe ve farklı bileşime sahip seramik döküm kili ile alçı kalıp içine döküm yapılarak formun kolay ve
hızlı çoğaltılması sağlanmaktadır. Günümüzde bilgisayar teknolojisi ile üç boyutlu biçimlendirme çalışmaları da
yapılmaktadır.
Heykel Biçimlendirmede Kullanılan Modelleme Kaidesi, İskelet ve Araç-Gereçler

Heykel sanatı kütle ve boşluğu içinde barındıran hacim sanatıdır. Geçmişte ayakta duran kol ve bacakların vü-
cuda bitişik olduğu heykel formları yıkılmış, günümüzde heykel, boşluk kavramıyla beraber hareket kazanmıştır.
Hareket ilkesi ile oluşturulan bu heykel formlar, yapım sürecinde sanatçıya farklı malzeme ve tekniklerle çalışma
olanağı sağlamıştır.
360 derece dönebilen turnet sehpa üzerinde çalışılabilen modelleme kaideleri, kil çalışmalarında kili yığma ve
formu biçimlendirme aşamalarında sanatçıya kolaylık sağlamaktadır. Çalışmanın boyutlarına göre yüksekliği ve
çalışma alanı ayarlanabilmektedir.

50