Page 81 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 12

2. Ünite

Büstün Tanımı

İnsanoğlu geçmişten günümüze çevresini şekillendirmiş, oluşturduğu mekânlara duygu, düşünce ve inançları-
nı yansıttığı heykeller yerleştirmiştir. Yüzyıllar boyunca farklı kültürlerden gelen sanatçılar; dünyanın birçok yerin-
de anma, saygı, vatanseverlik, sevgi, korku ve güç kavramlarını temsil etmek adına heykel ve büstler yapmışlardır.
Yapılmış olan heykel ve büstler önemli bir anın, karakterin, tarihî ya da dinî etkinliğin önemini benzersiz bir şekilde
yakalayabilir ve tasvir edebilir. Gücü temsil eden büstler veya dini sembolize eden heykeller, yapıldıkları dönem ve
sonrasında dünyamız ve kişisel yaşamlarımız için sarsılmaz etkileri ve kalıcılıkları ile geçmiş ve gelecek arasında
köprü kurmuştur. Gelecek kuşaklara aktarılan bu duygu, düşünce ve tarihî bilinç toplumlar için kültür zenginliği
oluşturmuştur.
Heykel sanatında baş ile vücudun üst bölümünü (çeşitli oranlarda göğüs ve omuz) gösteren ve bazen bir ka-
ideyle desteklenen kompozisyonlara büst denir. Yalnızca başın betimlendiği büstler kimi zaman “baş” olarak da
anılmaktadır. Büstlerde başın dışındaki bölümler düz (herma) olarak verilebileceği gibi büstü yapılan kişinin statü-
sünü gösteren giysilerle de betimlenebilir. Büst yapımında mermer, bronz, pişmiş toprak ve ahşap gibi malzemeler
kullanılmaktadır. Aust ise bir hayvanın ya da efsanevi bir yaratığın üst kısmının temsilidir.

Büst Çalışmalarının Tarihsel Süreçte Gelişimi

İlkel dönemlere ait verimi, bereketi sağlama işlevi gören idoller, büst biçim özelliği göstermeyen, tüm vücudu
simgeleyen küçük boyutlu heykelciklerdir. İlk büst formlarına rastladığımız Mısır sanatı ölümden sonraki hayat ile
ilişkilendirilmektedir. Firavun ve ailesinin kutsallığını, gücünü simgeleyen büstler genellikle çok renkli olarak çalı-
şılmıştır. Ölümsüz olabilmek ve bedenin görüntü olarak korunması amacıyla gerçekçi bir üslupla dayanıklı malze-
melerden yontulan büstler mezar içine yerleştirilmiştir (Görsel 2.2). Bu nedene bağlı olarak tarihte bilinen en eski
büst çalışmaları ölüleri temsil etmesinden dolayı mezarlarda kullanılmıştır.
Yunan sanatında heykeltıraşlar ideal güzelliği aramışlardır. Eski Yunan’da yapılan büst çalışmaları tanrıları temsil
etmek adına yapılmıştır. Büstler, sadece fiziksel özellikleri değil daha da önemlisi güç ve statüyü tanımlamanın bir ara-
cı olarak kullanılmıştır. Klasik Dönem’de insan bedeni ideal ölçülerde yapılmıştır. Kakma gözlerin uygulandığı daha
anlamlı ifadeye sahip idealize edilmiş büstler, büst sütunu olarak adlandırılan hermayla birleştirilmiştir (Görsel 2.3).

Görsel 2.2: Nefertiti, MÖ 14. yy., Mısır Müzesi, Berlin Görsel 2.3: Miğferli Perikles, MÖ 440, Vatikan Müzesi, İtalya

78