Page 14 - ÇALGI TOPLULUKLARI (ORTAK) THM 11

THM ÇALGI TOPLULUKLARI 13

Oturak âlemlerinde bağlama, cura, kanun, ut, darbuka, def, tahta kaşık, divan sazı ve
kemandan oluşan müzik ekibi çalar; türküleri oturak âlemine katılanlar söylerdi. Türküler ge-
nellikle yöreye ait, âşıklar ve saz ustaları tarafından yakılmış, âlemle örtüşen eserlerdi. Âlemin
sonunda uzun havalar söylenir, birlikte ye-
mekler yenir ve herkes evine dağılırdı.
1900’lü yılların başında oturak âlem-
leri yozlaştığı ve ahlaki değerleri olumsuz
etkilediği gerekçesiyle yasaklanmıştır. Bütün
bu olumsuzluklar halkın oturak âlemlerine
ilgisini azaltmış ve bu âlemler yerini barana
adı verilen türkü meclislerine bırakmıştır.
Gençlerin sıra ile bir evde toplana-
rak türküler söylemesi baranayı teşkil eder
(Görsel 1.2). Konya baranalarında aynı za-
manda mevsim şartlarına göre yiyecekler
(tandır ekmeği, tereyağ, peynir) ikram edilir
ve oyunlar oynanır. Görsel 1.2: Konya’da barana odası
Barana geceleri herkesin çağırılmadığı ve önceden duyurusunun yapılmadığı gecelerdir.
Müzik icra edilirken konuklar asla konuşmaz ve konuşanlar da hoş karşılanmaz.
Müzisyenler, aralarında usta çırak ilişkisi içerisinde davranır ve barana grubunun hiyerarşik
yapısına uyarlar. Dizi değişikliklerinde müziğe ara verilir ve ikramlar bu sırada yapılır.
Barana gecelerinde oturak kültürünün türküleri muhafaza edilmeye çalışılır. Baranalar
şehir dışı ve gözden uzak yerlerde yapılmadığı için türkülerin müstehcen yerleri değiştirilmiş ve
baranalar müzik ağırlıklı geceler olarak Konya kültüründe yerini almıştır.
Konya türkülerinden başka türkülerin itibar görmediği oturak gecelerinin aksine barana
gecelerinde diğer bölge ve yörelerin türküleri de söylenmektedir.

BARANA
Bugün Anadolu’nun çeşitli yörelerinde gezek, oturak, sıra gecesi ve kürsübaşı gibi adlarla
sürdürülen gelenekler Balıkesir’de barana sohbetleri adı ile bilinmektedir.
Esasen gençlerin kendilerini eğittikleri bir örgütlenme olan barana sohbetlerinde eğlen-
ce bir araçtır. Daha sonraları toplumsal değişimlerin etkisiyle eğlence ön plana çıkmıştır. Her
yıl hasat bitimiyle başlayıp Hıdırellez’e kadar devam eden bu gelenek Balıkesir’in Dursunbey
ilçesinde görülmektedir.
Barana sohbetlerinde beş önemli görev vardır. Bunlar için seçimler yapılır:
1. Patron veya başkan olarak gençler arasından sayılan ve sevilen birisi seçilir.
2. Başkan toplantıda yoksa seçilen hâkim veya başkan yardımcısı onun yerine geçer.
3. Çavuş olarak tarafsız ve adaletli biri seçilir.
4. Güçlü kuvvetli ve saygılı kişilerden de çavuş yardımcıları veya falakacılar seçilmektedir.

5. Barana üyeleri 16 veya 17 kişiden oluşur. Ayrıca barana üyeleri arasında en fazla üç yaş
fark olması gerekir. Barana grupları akranlar arasında kurulur.
Seçimlerin ardından ilk toplantının nerede yapılacağı kararlaştırılır. Toplantının günü ve
seçilenler cep defterine yazılır. Barana üyeleri, seçimin ardından bir pazar akşamı sohbetin ya-
pılacağı evde buluşmak üzere ayrılırlar.