Page 17 - ÇALGI TOPLULUKLARI (ORTAK) THM 11

16 THM ÇALGI TOPLULUKLARI

Sıra gecelerinde sosyal yardımlaşma da çok önemli bir yere sahiptir. Bu gecelerde yardı-
ma muhtaç kişi ya da aileler için maddi ve manevi destekler görüşülür, bunlar için karar alınır,
gerekli yardımlar ilgili kişilere ulaştırılır.
Sıra gecelerinin en önemli özelliklerinden biri sohbettir. Sıra gecelerinde konuşulan ko-
nular; sıra gezenlerin mesleklerine, kültür ve sanat yapılarına, tahsillerine göre değişiklik arz
etse de bu sohbetlerde sağlık, eğitim, siyaset, ekonomi, sanat, edebiyat, dinî konular, Urfa’nın
sorunları, Türkiye ve dünya meseleleri gibi hemen her konu konuşulabilir. Şiirler dinlenir, kültür
ve edebiyat üzerine konuşulur.
Bazı sıra gecelerine sıradakilerin merak ettikleri veya ilgi duydukları konunun uzmanı bir
misafir özellikle çağrılır ve onun konuşması dinlenir, ondan istifade edilmeye çalışılır.
Sıra gecelerinde bağlama, cümbüş, kanun, ut, keman, zurna, darbuka, davul ve zilli teften
oluşan müzik ekibi çalar; türküleri sıra gecesine katılanlar söyler.
Şanlıurfa sıra geceleri müzikte bir ekoldür. Bu geceler bir usta-çırak geleneğine uygun
olarak müziğin öğretildiği ve icra edildiği meşk ortamıdır (Görsel 1.6). Bu yönüyle sıra geceleri
müziğin bir halk okuludur. Şanlıurfa’da müziğin gelişmesi, yaşatılması, yeni bestelerle sanatçı-
ların ortaya çıkmasında en önemli faktör sıra geceleridir denilebilir. Sıra gecelerinde usta-çırak
geleneği içerisinde müzik icra edilir. Herhangi bir enstrüman çalan veya türkü okuyabilen kişi-
lerin oluşturduğu gruplar ile müzik yapılır. Şanlıurfa sıra gecelerinin kendine has bir icra sırası
vardır. Bu sıralama THM ve TSM’nin makamsal ve yapısal özelliklerini içinde barındırır. Müzik
faslı rast makamı veya divan ayağından başlayarak uşşak ve hicaz makamları ile devam eder.
Kürdi ve rast makamı ile son bulur. Müziğe yeni başlayanlar; bu gecelerde ustaları dinleyerek
müzik bilgisi alır, makam ve dizileri öğrenirler. Bu yönüyle sıra gecelerine halk konservatuvarı
da denilebilir. Urfa’nın yetiştirdiği Mukim Tahir, Kel Hamza, Damburacı Derviş, Tenekeci Mah-
mut, Kazancı Bedih, Mehmet Özbek, Mahmut Coşkunses gibi daha sayabileceğimiz birçok ünlü,
sıra gecelerinde yetişmiş ve ustalık dönemlerinde çırakları kendilerinden istifade etmiştir.

Görsel 1.6: Şanlıurfa sıra gecesi