Page 16 - ÇALGI TOPLULUKLARI (ORTAK) THM 11

THM ÇALGI TOPLULUKLARI 15

Eve girildikten sonra merdiven
başında oturulurken, söyleşiye baş-
lanırken hep ayrı özel ezgiler çalınıp
koro hâlinde söylenir (Görsel 1.4). Ba-
rana sohbetlerinde bağlama, kabak
kemane, ney, klarnet, kaşık, darbuka,
bendir gibi çalgılar kullanılır. Kırık
hava, karşılama ve zeybek oynanır.
Oyunlar esnasında oyunu bırakan kişi,
kaşıkları bir arkadaşının önüne bıra-
kır. Bu şekilde herkes oynamış olur.
Başkanın “herrol” komutu ile oyunla-
ra ara verilir. Ardından en yaygını yü-
zük oyunu olmak üzere çeşitli eğlence- Görsel 1.4: Balıkesir barana ortamı
lik oyunlar oynanır. Daha sonra yemek yenir, kahveler içilir, masallar ve öyküler anlatılır, çeşitli
konularda söyleşilir ve sohbet övme gibi çok özel ezgiler okunur.
Sohbet övmede gelecek toplantının söyleşilerini yapacak kişiler açıklanır. Sohbetin bir
de yargılama bölümü vardır. Bu bölümde suçlular yargılanır ve suçlarına göre cezalara çarptırı-
lır. Kumar oynamak, yalan söylemek, sarhoş olmak ve benzeri davranışlar suç sayılır ve suçlula-
ra katılımcılar tarafından geleneksel çerçevede basit cezaları verilerek hemen uygulanır.
Gizlilik barananın önemli özelliklerinden biridir. Söyleşi yerinin başkalarına duyurulması
yasaktır. Sohbet ahbapları birbirlerini sevmek, saymak ve birbirlerine yardımcı olmakla yüküm-
lüdürler. Baranalar tümüyle toplumu ilgilendiren bir eğitim kurumu niteliğindedir.

SIRA GECESİ

Bazı geleneklerimiz zaman içerisinde yozlaşmakta, bazıları ise çeşitli nedenlerle kaybol-
maktadır. Buna karşılık Urfa sıra geceleri neredeyse ilk günkü heyacan ve özellikleri ile hâlen
hem Urfa’da hem de Urfalıların farklı yerlerde sürdürmekte oldukları geleneklerden biridir.
Geleneksel olarak sıra gecesi,
birbirine yakın yaş gru- bundaki ar-
kadaşların her hafta baş- ka bir arka-
daşın evinde olmak üzere belirli bir
nitelik ve düzene göre toplanma-
sıdır. Ancak günümüzde sıra gece-
leri ev dışındaki ortam- larda (otel,
konak, konser salonları) bu geceleri
tanıtmak amacı ile yapıl- maktadır
(Görsel 1.5).
Geleneksel sıra gecelerine
Urfalılar; genç yaşların- dan itibaren
katılarak, cemaatle oturup kalkmayı,
gelenek ve göreneklerini, Görsel 1.5: Şanlıurfa sıra gecesi adabımua-
şeret kurallarını, cemaatte konuşmanın adabını, yeri geldiği zaman konuşmayı, yeri geldiğinde dinle-
meyi, büyüğüne saygıyı öğrenir. Bu yönüyle sıra gecesi bir halk mektebidir. Sıra gecelerinde zaman
zaman gündeme ait konular tartışılır ve görüşülür. Sıra gecelerine katılan kişiler; acıyı, mutluluğu
paylaşmak, düğün ve cenaze işlerinde birbirlerine destek olmakla sorumlurlar.