Page 20 - ÇALGI TOPLULUKLARI THM | 11

Sohbet Toplantıları Geleneği

Elazığ Kürsübaşı Toplantıları Toplantı esnasında kimse konuşmaz, bir şey yi-
yip içemez, başka bir işle ilgilenemez. Toplantıya
Elazığ, sancak beyliği yapan bir vilayettir. Bu ara verildiğinde ihtiyaçlar giderilir. Meşke geçildi-
yüzden Harput müziği, klasik Türk müziği ve divan ğinde usta ve hoyrat okuyucuları kürsünün etra-
edebiyatı ile iç içedir. Harput, çar (dördüncü) san- fına alınır. Meşkin yöneticisi ve önceden akortlan-
cak olduğu için İstanbul’da yapılan ne varsa ben- mış sazlarını alan sazendeler meşke başlarlar. Fasıl,
zeri Harput’ta da uygulanmıştır. peşrevle başlar. Hüseyni makamında “Paşa Göçtü
Peşrevi” türküsü ile meşk başlatılır. Bu ezgiyle baş-
Geleneksel sohbet toplantıları, Elazığ’da “kürsü- lamasının sebebi ise Osmanlı Dönemi’nde büyük
başı sohbetleri” olarak bilinir. Toplantı, eski Harput komutan (padişah veya paşa), geldiği zaman bu
evlerinde ısınmayı sağlayan kürsübaşı adı verilen ezgiyle karşılama töreni düzenlenirdi. Gittiği yani
ısıtıcı etrafında yapılır. Adını da buradan almıştır. göçtüğü zaman da bu ezgiyle uğurlanırdı. Ardın-

Kürsübaşı toplantılarında oyun iki çeşittir: Ka- dan hüseyni makamında kırık havalar okunur.
zanma ve kaybetme sonucuna dayalı oyunlar ve Ayrıca klasik Türk müziği eserleri de okunabilir.
müzikli oyunlar. Müzikli oyunlar da kendi içinde “Kürdi Hoyrat” ya da “Kesik Hoyrat” okunarak aynı
ikiye ayrılır: Yöreye ait halay ile mizahi unsurların makamda gazellere geçilir. Örneğin hüseyni ve di-
bulunduğu oyunlar ve taklitlerin yer aldığı sözlü, van gazel okunur. O dönem için kürsübaşı toplan-
müzikli oyunlar. Kürsübaşı sohbetlerinde, halk tıları oldukça büyük önem taşır. Gelecek kuşaklara,
oyunları, saz ve söz, yüzük oyunu, seyirlik oyunlar müzik kültürü aşılanır ve yöresel eserler aktarılır.
bulunur. Ayrıca davetlilerin masal, hikâye ve efsa- Gençlerin ve yaşça daha küçük olanların toplantı-
ne anlatımları ile bilmece bölümü de yer alır. Bu lara alınması, usta-çırak ilişkisiyle geleneği devam
toplantılar kış aylarında geceleri yapılır. Sohbetler ettirme isteğinden kaynaklanır. Eseri öğrenen çı-
esnasında büyükler; gençlere örf ve âdetleri, vatan rak, ustasının izniyle bir sonraki toplantı da eserini
ve bayrağa bağlılığı anlatır; onlara öğütler verir. uygulama imkânı bulurdu. Usta; çırağı beğenirse
bunu ona söylemez, bir sonraki toplantıya çırağın
Kürsübaşı meşklerine katılan davetlilerin için- da davet edilmesini isteyerek beğenisini dolaylı
de Fuzulî hafızı da vardır. Bu hafız, Fuzulî’nin bü- yoldan çırağına ifade ederdi.
tün eserlerini ezbere bilir. Ayrıca toplantılarda
farklı şairlerin gazellerine de yer verilir. Kürsünün Kürsübaşı toplantıları, günümüzde devam etse
başında bulunan okuyucu, eserin birinci dizesini de artık konservatuvar ve fakülte gibi müzik okul-
söyleyip tekrarını davetlilere yaptırır (Görsel 1.6). larının açılmasıyla usta-çırak ilişkisi eskisi gibi de-
Amaç, eseri katılımcılara öğretmektir. Kürsübaşı ğildir. Aslında geleneksel müziğin yaşatılması ve
toplantıları, bir nevi hafızların ön planda olduğu eserlerin doğru öğretilmesi için bu gelenek olduk-
toplantılardır. Kürsübaşı toplantıları, icra ediliş yö- ça büyük önem taşımaktadır.
nüyle oldukça zengindir. Saygı temel unsur olarak
kabul edilir.

Görsel 1.6: Elazığ Kürsübaşı Toplantısı 19