Page 83 - ÇALGI EĞİTİMİ GİTAR 11

GİTARDA DEŞİFRE II

Hazırlık Çalışması
VII
1. Yeni bir eser ya da etüt çalışırken deşifre sırasında en çok hangi sıkıntıları yaşıyorsunuz?
Bu sıkıntıları yaşama sebepleriniz nelerdir? Açıklayınız.
2. İlk defa gördüğünüz bir eseri baştan sona tüm müzikal ifade ve ritmik değerleriyle çalmayı
denediniz mi? Deneyimlerinizin size kazandırdıklarını arkadaşlarınızla paylaşınız.

Geçmiş yüzyıllardan bu yana müzik eserlerinin günümüze aktarılması, müzik yazımı (no-
tasyon) sayesinde gerçekleşmiştir. Başlangıçta, konuşma dilinin yazıya aktarımında olduğu
gibi zorluklar yaşanmışsa da yıllar geçtikçe müzik yazımı, kendi kurallarını belirleyerek kendi
dilini oluşturmuş ve bestecilerin müziğini aktaracağı bir araç haline gelmiştir. Bu dil besteci-
nin duygu ve düşüncelerini tam olarak yansıtamasa da anlatmak istediklerini önemli ölçüde
bize taşımaktadır.
Bestecinin düş ve zihin dünyasında oluşan eseri yorumlamak için müzik yazısı, yorumcu
için en temel kaynaktır. Aslında besteci yorumcuya müzik yazısının elverdiği ölçüde bir tür
“şifre” göndermektedir. Yorumcu da bestecinin gönderdiği bu şifreyi “deşifre” ederek (çö-
zerek) seslendirme yapmaya çalışmakta ve bir anlamda, deşifre aşamasında yeni bir yaratı
sürecine girmiş olmaktadır. Bu yaratı sürecinde yorumcu, mümkün olduğunca bestecinin
duygu dünyasına bağlı kalmak koşuluyla kendi yorumunu oluşturmaya çalışmaktadır.
GİTARDA DEŞİFRE II
Şifre olarak tanımlanan müzik yazısı, seslerin perdelerini, sürelerini ve çalınma biçimle-
rini (nüans, boğumlama vb.) içerdiği gibi bestecinin yorumcudan istediği duygulanımı da
kapsamaktadır. Durum böyle olunca iyi bir gitar yorumcusu olabilmek için yapılacak pek çok
iş ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle günlük çalışmalar aksatılmamalı ve deşifre için de çalışma
programında özel zaman ayırılmalıdır.
İki türlü deşifre bulunmaktadır. Birincisi çalışılan bir eserin deşifre aşamasıdır. Bu deşifre
türünde zaman herhangi bir sorun teşkil etmez; istediğiniz bölümü çalışıp istediğiniz kadar
tekrar edebilirsiniz. Eser ne kadar ağır ve uzun olursa olsun, istediğiniz yerde çalışmayı ke-
sebilir, dinlenebilir ve yeniden tekrar edebilirsiniz. Eserin içerdiği güç teknikler bulunabilir
ancak siz istediğiniz kadar bu deşifre çalışmasını sürdürebilirsiniz.
İkinci tür deşifre ise hazırlıksız okuma ile hızlı ve etkili bir şekilde eserin başından sonuna
kadar ritim hatası olmaksızın seslendirmeyi hedef alır. Eğer yorumcu adeta eseri daha önce
biliyormuş gibi bir performans sergilerse başarılı bir deşifre becerisi olduğunu kanıtlamış
olur.

Bu tip deşifre için bazı öneriler şöyle sunulabilir:
1. Çalma düzeyinizin daha altında alıştırmalar seçmeli ve deşifreyi, düzeyinizi zorlayan
teknik ve müzikal ögelerle riske atmamalısınız.
2. Deşifreye başlamadan önce 30 saniye boyunca alıştırmanın tamamını tarayıp, süratle
ton ve ölçü işaretlerini, tempo ve karakter belirteçlerini gözlemlemelisiniz. Olası, zor-
layıcı ritmik kalıpları ve okuma kapasitenizin dışına çıkan notaları görmelisiniz. Süreniz
yettiğince bunlara adapte olmalısınız. Burada baştan sona dek alıştırmayı okumanız
tavsiye edilmez, süratli bir tarama işlemi gerçekleştirilmelidir.
3. Deşifreye mutlaka uygun bir tempoyla başlamak önerilir: Gerekenden hızlı bir tempo,
iyi yapılabilecek bir deşifreyi tamamen sıkıntıya sokabilir. Güvenli sularda yüzmek ve
zaman içinde seçilen tempolarda iddialı olmak daha verimlidir.
4. Bu tip deşifrede yapılan hatalar üstünde durulmamalı ve müziğin nabzı (sabit vuruşu)
kesilmemelidir. Doğru saymak ve metronomik bir düzende kalmak esastır. Hatalar ola-
bilir ancak bunlar düzeltilmeden devam edilmelidir.

82