Page 53 - HALK DANSLARI VE MÜZİKLERİ

3.1. İZMİR YÖRESİ HALK DANSLARININ ÖĞRETİMİ

ÜNİTE HAZIRLIK SORULARI
1. Zeybek hakkında neler biliyorsunuz?
2. İzmir ve Aydın yöresi halk oyunları ile ilgili neler biliyorsunuz?
3. İzmir ve Aydın yöresi müzik kültürü ile ilgili düşünceleriniz nelerdir?

Görsel 3.1: Devlet Halk Dansları Topluluğu (İzmir Yöresi)

Zeybek oyunları genellikle Batı Anadolu’da oynanan oyunlardır (Görsel 3.1). Mertlik, yiğitlik ve gururun
simgesidir. Sert ve cesur bir tavırla oynanır. Kahramanlık öyküleriyle ilişkilidir. Oldukça gösterişli ve etkile
yicidir. Figürlerin, kartal ve şahinin hareketlerinden esinlenerek oluşturulduğu düşünülmektedir. Oyunda
kolların koltuk altına kadar çekilmesi, göğe doğru keskin bir bakış atılması bunun göstergesidir. Zeybekler,
tarihsel kaynaklarda yaklaşık dört yüz yıl boyunca Batı Anadolu’da etkili olmuş, Kurtuluş Savaşı’yla yeni bir
kimlik kazanmıştır. Zeybeklik geleneği; zulme ve haksızlığa başkaldıran, yoksulun ve kimsesizin yanında
olan bir kahramanın kendine özgü davranış biçimlerini, gelenek ve göreneklerini, giyim tarzlarını, türkülerini
ve oyunlarını içerir. Zeybeklik kurumunun geleneksel yapılanmasına bakıldığında kendine has bir hiyerarşi
görülmektedir. Zeybek topluluğuna liderlik eden kişiye efe, efenin yardımcısına başzeybek, grup üyelerine
zeybek, gruba yeni katılanlara ise kızan denilmektedir. Zeybeklik geleneği günümüzde geleneksel anlamdaki
etkinliğini yitirmiş ancak müzik, giysi ve dans boyutuyla varlığını sürdürmektedir. Zeybeklik, yerel sivil top
lum kuruluşlarınca gerçekleştirilen çeşitli etkinliklerde folklorik ve turistik bir kültür ögesi olarak da yerini
almıştır. “Zeybek oynamak” ve “zeybek söylemek” gibi günlük konuşma dilinde sıkça görülen ifadelerden de
anlaşılacağı üzere zeybeklik geleneği, halk müziği ve halk danslarının belli başlı karakteristiklerinden biri
hâline gelmiştir. Zeybek kelimesinin kullanıldığı bölgelere baktığımızda sadece Batı Anadolu’da oynanmadığını,
İç Anadolu’da ve Türk topluluklarının yaşadığı Orta Asya topraklarında da bu oyunun oynandığını görürüz.

Düşünelim - Tartışalım
Bildiğiniz zeybek oyunlarından örnekler veriniz.