Page 88 - ÇALGI EĞİTİMİ KLARNET | 11

Hümâyun Makamı:
Bu makama “Hicaz Hümâyûn’’ makamı da denir. Durağı: Dügâh perdesidir.
Seyri: Çıkıcı-inicidir. bâzan çıkıcı olarak kullanılmıştır. Dizisi: Yerinde hicaz dörtlü-
süne nevâ’da bûselik beşlisinin eklenmesiyle meydana gelmiştir (Hicaz dörtlüsü +
4. derecede bûselik beşlisi).

Hümâyun Dizisi:
Güçlüsü: Hicaz dörtlüsü ile bûselik beşlisinin ek yerindeki nevâ perdesidir. Üze-
rinde bûselik çeşnili yarım karar yapılır. Asma Karar Perdeleri: Hicaz dörtlüsünün
karar perdesinin bir tanînî altında nikrîz beşlisinin teşekkül ettiğini biliyoruz. İşte
Hicaz seyri sırasında zaman zaman râst perdesine düşülür ki, burada meydana
gelen çeşni nikrîz çeşnisidir. Hicaz makamında, yerinde nikrîz’li asma karar önem-
lidir. Ayrıca nîm hicaz ve dik kürdî perdelerinde herhangi bir çeşni teşekkül etme-
diği halde asma kararlar yapılır ki, bu iki perdedeki asma karar da çok önemli olup
makama kişiliğini kazandırır. Bunlardan başka bütün hicaz çeşitleri için geçerli olan
bir durum vardır. Bütün hicaz çeşitleri kendi seyirleri sırasında mutlaka birbirlerine
geçki yaparlar. Aileden birinin güçlüsü, öteki hicaz çeşidi için asma karar perdesi
olur. Mesela hümâyûn makamının güçlüsü nevâ perdesidir. Fakat öteki hicaz çeşit-
lerinin yarım karar yeri olan güçlü perdeleri hümâyûnda asma karar perdesi olarak
kullanılır. Bunları sıralarsak nevâda râstlı, hüseynîde uşşaklı ve çok az olmakla
berâber hüseynîde hicazlı asma kararlar, hümâyûnda yapılır.
Donanımı: Si için bakiye bemolü, do için bakiye diyezi donanıma yazılır. Perdelerin
T.M.deki isimleri: Dügâh, dik kürdî, nîm hicaz, nevâ, hüseynî, acem, gerdâniye ve
muhayyerdir.
Yedeni: Râst perdesidir. bâzan bakiye diyezli sol nîm zîrgûle perdesi kullanılmıştır.
(Türk Musikisi nazariyatı ve usulleri kudüm ve velveleleri/ İsmail Hakkı ÖZKAN/
Ötüken/sf. 134/140/1984).

Hümâyun Dizisi

87