Page 124 - THM TEORİ VE UYGULAMASI (ORTAK-TSM ) 11

MAKAMSAL MÜZİK

4.9. SEGÂH MAKAMI

Durak: Segâh perdesidir.
Seyri: Çıkıcıdır.
Dizi: Segâh beşlisine eviç perdesindeki hicaz dörtlüsünün eklenmesi ile oluşmuştur.

#
&

Not: Hüseyin Sadeddin Arel, segâh ve hüseyni aralığını tam dörtlü olarak benimsemeyip, se-
gâh- dik hisar aralığını tam dörtlü olarak kabul etmiştir. Dizinin içinde yer alan dik hisar
perdesinin yerine gerek matematiksel ve gerekse uygulamada neva perdesinde rast ve
buselik çeşnili kalışlarda hüseyni perdesinin kullanılması gerekmektedir.

Güçlü: Neva perdesidir.
Yeden: Zirgüle perdesidir.
Donanım: Si segâh ( ), mi dik hisar ( ), fa eviç ( )
Seslerin Türk Müziğindeki Adları: Segâh, çargâh, neva, dik hisar, eviç, gerdaniye, sümbüle,
tiz segâh.
Genişleme: Segâh perdesindeki segâh beşlisi simetrik olarak tiz segâh perdesine aktarılır.
Seyir: Makamın seyrine segâh perdesinde segâh beşlisi gösterilerek başlanır. Burada yapılan tam
kalışın ardından neva perdesinde rast beşlisi ile yarım kalış yapılarak makamın dizisi gösterilmiş olur. Daha
sonra makamın asma kalışlarına geçilir. Eviç perdesinde segâh ve hicaz dörtlüsü gösterilir. İnici ezgilerde,
daha doğrusu karara giderken eviç perdesinin yerine acem perdesi kullanılır. Her ne kadar matematiksel
olarak dizide yer alsa da dik hisar perdesi yerine hüseyni perdesi kullanılır. Dolayısıyla neva perdesinde bu-
selik beşlisi oluşur. Ardından acem perdesinden ötürü eksik segâh beşlisi ile karar verilerek makamın seyri
tamamlanır. Seyir esnasında dügâh perdesinde uşşak ve rast perdesinde rast çeşnileri de gösterilebilir.

Not: Gerek sözlü gerek çalgısal eserlerde bazı bestecilerin, neva perdesinde “uşşak” çeşnisi

kullandığı görülmüştür.

Not: Yan sayfadaki seyir örneği Türk halk müziği segâh dizisindeki donanıma göre yazılmıştır.

122