Page 98 - TÜRK HALK MÜZİĞİ TEORİ VE UYGULAMASI | 11

4.4. Türk Müziğinde Makam Kavramı

4.4.1. Makam

Bir dizide karar perdesinin ve güçlü perdesinin ilişkisi sonucu meydana gelen ezgi

hareketlerine makam denir. Makam perdelerin belirli aralıklarla bir dizi içinde birleştirilmesiyle
inici ve çıkıçı ezgi hareketleri sonucu oluşur.
4.4.2. Türk Müziğindeki Makam Kavramının Bileşenleri

Makam kavramının en önemli bileşenleri (karar) durak, seyir, dizi, güçlü, donanım, perde ve
yedendir.

Karar (Durak)

Makamın birinci perdesine ya da makamın bittiği perdeye karar denir. Her makamın mutlaka
karar perdesi vardır.
Eserin tamamının veya bir müzik cümlesinin sonunda makamı oluşturan dizinin birinci
perdesi kullanılır. Tam bitiş hissi verdiğinde tam karar denir. Kullanılan perde tam karar

kadar güçlü bir bitişi vermediğinde yarım karar olarak adlandırılır. Yarım karardan daha
zayıf ve askıda kalma hissi veriyorsa asma karar denir.

Seyir

Makamsal dizi içinde yapılan ezgi hareketlerine seyir denir. Bir makamın hangi perdeden
başlayacağını, hangi perdeler üzerinde asma kalışlar yapacağını, bitişte hangi perdede karar

vereceğini seyir belirler. Çıkıcı, inici ve inici çıkıcı seyir olmak üzere üç türlü seyir vardır.

Dizi

Makamsal dizi içindeki perdelerin belirli bir sıralamayla kullanılmasını ifade eder. Türk

müziğinde kullanılan diziler, dörtlü ve beşlilerin bir araya gelmesiyle oluşur.

Güçlü

Karar perdesinden sonra en belirgin ve etkileyici perdedir. Genel olarak dörtlü ve beşli
aralıkların birleştiği yerde bulunur. Makamın seyrine bağlı olarak yeri değişebilir.

Donanım

Bir müzik eserinde anahtardan sonra makamın dizisine göre yerleştirilmiş değiştirici işaretlere
donanım denir.

97