Page 76 - ÇALGI TOPLULUKLARI (BATI MÜZİĞİ) 12

3. AÇIKLAMALI DİNLETİ ETKİNLİĞİ
Aşağıda sonat formuna ait örnek eserin bölümleri ile ilgili açıklamalar yapılmıştır. Bilgi ve iletişim tekno-
lojilerini kullanarak eserin kayıtlarına, video görüntülerine veya notalarına ulaşınız; bir dinleti düzenleyerek
dönemi ve form özelliklerini tanımaya çalışınız.

MOZART’IN KEMAN SONATI (LA MAJÖR, KV526)

İlk keman sonatını 7 yaşında yazan Mozart’ın Viyana’da 1787 yılında tamamladığı KV526 Sonatı, 2.2. KLASİK DÖNEM BESTECİLERİ
son önemli keman sonatıdır. Mozart’ın kent dışında olduğu o günlerde besteci Carl Friedrich Abel’in (Karl
Firederik Abel) 1787’deki ölümünü haber alması üzerine bu eseri yazdığı sanılmaktadır. Çünkü sonatın
son bölümünde Abel’in Op. 5 no. 5 Piyano Üçlüsü’nün ismi belirtilmiştir. HAZIRLIK SORULARI

BÖLÜMLER AÇIKLAMALAR 1. Haydn’a (Haydın) “Senfoninin Babası” denilmiştir. Sizce
bunun nedeni nedir? Sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.
1. Bölüm 6/8’lik ölçüde ve la majör tonunda başlayan oldukça çabuk (molto allegro) ve 2. Kısa ömrüne rağmen Mozart’ın kaç eser bestelediğini
(molto allegro) sevimli tema, hemen sergilenir. İlk ve son temalar, gelişimde cesurca ton deği- biliyor musunuz? Sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.
şimlerine uğrar. 3. Barok Dönem’de müzik alanında yaptığı yenilikleri Kla-

2. Bölüm 4/4’lük ölçüde, re majör tonunda ve ağırca (andante) tempodaki bilgeliği şiirsel ve sik Dönem’de de devam ettiren bestecilerden bildikleri-
nizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
(andante) dinlendirici bir havada yansıtır.
3. Bölüm 4/4’lük ölçüde, la majör tonunda ve çok hızlı (presto) ilk bölümün coşkusunu
(andante) aşan biçimde, genişletilmiş ve uzun örülmüş bir rondodur. Ana tema, tam Bach
benzeri bir kontrpuanla üç sesli olarak işlenmiş ve melodik yönü çok sesliliğin
arkasına gizlenmiştir. Çok sesli bir coda ile doruğa ulaşan bölüm, heyecanlı sona
ulaşmaktadır.

4. AÇIKLAMALI DİNLETİ ETKİNLİĞİ
Aşağıda sonat, formuna ait örnek eserin bölümleri ile ilgili açıklamalar yapılmıştır. Bilgi ve iletişim tekno-
lojilerini kullanarak eserin kayıtlarına, video görüntülerine veya notalarına ulaşınız; bir dinleti düzenleyerek
dönemi ve form özelliklerini tanımaya çalışınız.
2.2.1. KLASİK DÖNEM BESTECİ VE ESERLERİ
BEETHOVEN’IN PİYANO SONATI PASTORAL (NO. 15, RE MAJÖR, OP. 28)

Sonat 1801 yılında yazılmıştır. Beethoven bu sonatını tamamladıktan sonra arkadaşı Jean Baptiste
Krumpholz’a (Jan Baptist Kurumpholz) şimdiye kadar yazdıklarından memnun kalmadığını ve yeni bir Klasik Dönem; Gluck’un operadaki devrimi ile Haydn, Mozart ve genç Beethoven’ın müziğe kazandır-
stilde eser yazmayı düşündüğünü söylemiştir. dığı yeniliklerle tanınır. Beethoven, Klasik Dönem ile Romantik Dönem arasında köprü oluşturan besteci-
dir. Klasik Dönem; orkestranın gelişmeye başladığı, senfonik yapıtların oluştuğu, müziğe dengenin geldi-
BÖLÜMLER AÇIKLAMALAR ği bir dönemdir. Bu dönem, kendine özgü bir stilin oluştuğu dönem olarak da değerlendirilebilir. François
Couperin (Fıransuva Kupern) ve Jean Philippe Rameau klavsen eserlerinde kısa ve yalın ezgileriyle
1. Bölüm 3/4’lük ölçüde ve re majör tonundaki bu bölüm, çabuk (allegro) tempodadır; tüm tanınır. Johann Christian Bach oda müziklerinde rokoko biçimini kullanarak Klasik Dönem’i hazırlamıştır.
(allegro) temalar adeta bir şarkıyı yansıtır gibidir. Gelişiminde ise ana tema, bölümler ha- Mozart’ın ilk gençlik senfonileri de rokoko biçimindedir.
linde pek çok kez duyurulur. Temanın iki kez tümü, üç kez yarısı, dört kez son Klasik Dönem’deki iki büyük besteci Franz Joseph Haydn ve Wolfgang Amadeus Mozart’tır. Bu iki
çeyreği ve 32 kez de son ölçüsü tekrar edilir.
besteci, Klasik Dönem’in müziksel gelişimini birbirlerinden bağımsız ama uyum içinde sürdürmüştür. Bu

2. Bölüm 2/4’lük ölçüde ve re minör tonda başlar. Ağırca (andante) tempoda, bas sesler dönemde Barok Dönem eserlerindeki süslemeli, abartılı anlatım; yerini sadelik, denge ve biçimde mü-
kemmelliğe bırakmıştır.
(andante) üzerine kurulan, tutkulu ve minör tonda bir şarkı; yine birinci bölümü anımsatır.
Ciddi bir törene benzeyen bu bölüm, majör tonda zarif ve ritmik motifle kesilir. Mannheim ekolünün ve orkestrasının kurucusu Johann Stamitz; Klasik Dönem’de Avrupa’nın birçok
ünlü bestecisinin hayranlık duyduğu bir bestecidir. Mannheim Orkestrasını oluşturan üyelerin her biri,
3. Bölüm 3/4’lük ölçüde ve çok neşeli (allegro assai) tempodadır. Uzun tutulan tınılar ve ünlü bir bestecidir ve çalgısının usta bir yorumcusudur. Stamitz, çalgısındaki ustalığı ile orkestrada baş-
(scherzo akorlarla köy müzikçilerinin ürününe benzeyen, aşırı sonat kaygısından uzak bir kemancı olmuştur. Önemli bir besteci ve yorumcu olarak Mannheim Orkestrası için çok sayıda senfoni
allegro assai) “scherzo”dur (şikertzo). Trio bölmesi, sekiz ölçülük bir melodidir. Dört kez değiş- yazmıştır. 50’ye yakın senfoni besteleyen Stamitz, kendinden sonraki besteciler için senfoni biçiminin
meden tekrarlanan melodi, her seferinde başka armoniyle belirir. ve farklı birçok çalgının kullanıldığı orkestra geleneğini başlatmıştır. Bu orkestra, müzik tarihinde ilk kez

4. Bölüm 6/8’lik ölçüde ve re majör tonundadır. Neşeli (allegro) tempodaki birinci ve ikinci yaylı ve üfleme çalgıları bir arada kullanmıştır. Klasik Dönem’in önemli bestecileri şunlardır:
1. Christoph Willibald von Gluck (1714-1787),
(rondo: allegro ma temalar, birbirine benzer biçimde pastoral bir karakterdedir. Üçüncü tema, ön- 2. Franz Joseph Haydn (1732-1809),
non troppo) cekilere kontrast oluşturur. Ciddi bir ortam, neşeli ve dost bir dünyaya dönüşür.

74 75