Page 16 - ÇALGI EĞİTİMİ TAMBUR 12

2. Konser İçinde Yapıldığı Yere Göre Taksim Türleri

Giriş Taksimi

Giriş taksimleri, koro ve solo icralarından önce, özellikle solist ve koristlerin makama ve söylenecek
tona alışabilmeleri için yapılır. Genellikle makamın karakteristik özelliklerini gösteren kısa ve öz tak-

simlerdir. Bu sebeple geleneksel taksim biçiminde yapılmalıdır. Bu taksimin karar cümlelerinde, girile-
cek eserin ilk cümlelerinden melodiler kullanmak klasik bir tavır olarak uygulanmaktadır.
Bir diğer giriş taksimi de Mevlevi ayinlerinin başında, neyzenbaşı tarafından yapılan taksimdir. Ta-
mamıyla konsantrasyonu artırmak için uzunca ve klasik tarzda yapılır.

Ara Taksim

Klasik fasıllarda, eserler ardı ardına durmadan ve birbirine bağlı olarak icra edilir. Faslın başında 1.
beste, 2. beste, ağır semâi ve yürük semâi formlarının icrasından sonra durulur ve şarkı formundaki
hareketli eserlere geçmeden ara taksimi yapılır. Fasıl ile aynı makamdan başlayıp birkaç makam geçki-
si yapıldıktan sonra yine ilk makamında karar edilen taksimlerdir. Özgür formda ve oldukça hareketli

icra edilmeleri gerekir.
Ayrıca klasik makam takımı icralarında ağır semâi formundan sonra ara taksimi yapılır.Ara taksimi,
geleneksel tavırla makamı anlatan kısa ve öz cümlelerle gerçekleştirilir.

Geçiş Taksimi

Programı oluşturan eserlerde farklı makamlara yer verildiğinde mevcut makamdan geçilecek ma-
kama işitsel duyumu hazırlamak için yapılan taksimlerdir. Geçiş taksimi yapılmadan önce mevcut
makamın özellikleri kısaca işlendikten sonra geçilecek makama hazırlık yapılır ve geçilen makam, tüm
özellikleri detaylı olarak işlendikten sonra taksime son verilir.

Son Taksim

Son taksim, Mevlevi ayini bittikten sonra şeyh efendinin seması bitip durana kadar yapılan taksimdir.
Geleneksel tavırla yapılmalıdır. Dinleyiciyi duygusal olarak etkilemek ve programı etkileyici bir şekilde
sonlandırmak için icra edilir. İcracının isteği doğrultusunda herhangi bir makamda sonlandırılabilir.

Müşterek Taksim

Giriş taksimi ve ara taksimler tek enstrüman tarafından yapıldığı gibi iki ya da daha fazla enstrüman

tarafından da yapılabilir. Buna müşterek taksim denir. Melodilerle soru-cevap şeklinde biraz atışmalı
ve sanatçıların kendi marifetlerini gösterdikleri taksimlerdir. Birbirlerinin bıraktıkları perdeden ma-
kam seyrine başlanmalı ve başka bir melodi ile diğer sanatçının devam etmesine olanak sağlanmalıdır.
Özgür ve hareketli bir taksim olabilir.

14