Page 14 - ÇALGI EĞİTİMİ TAMBUR 12

1.TAKSİM
Taksim Türleri

Hazırlık Çalışmaları

1. Tambur taksim kayıtlarından örnekler dinleyiniz.
2. Tamburî Cemil Bey’in tambur taksimlerinden örnekler dinleyiniz.

1.1. Tambur İcrasında Taksim

1.1.1. Taksim Formu

Taksim, Türk müziğinde önemli bir yere sahip ve temeli doğaçlamaya dayanan özgün bir enstrüman-
tal formdur. Taksim kelimesi, Arapça kökenli olup manası bölüştürme, paylaştırma anlamına gelse de
müzik biliminde Arap musikisi ve klasik Türk musikisinde bir doğaçlama biçiminin adıdır.
Müzikal doğaçlama, müzisyenin anlık olarak müzik üretmesi ve çalmasıdır. Müzisyen, doğaçlama sıra-

sında melodi, armoni, ritim ve diğer müzikal unsurları rastgele biçimde oluşturur. Diğer bir deyişle o
anda beste yapar.
Birçok farklı müzik türünde doğaçlama bulunur. Caz, klasik müzik, blues, rock, elektronik müzik,
Türk halk müziği ve daha birçok türde doğaçlamaya rastlanabilir. Her türde doğaçlamanın kendine

özgü bir tarzı ve kuralları vardır.
Türk müziği geleneğinin enstrümantal doğaçlama biçimi olan taksim formu, bir enstrümanın genellik-
le solo olarak duygusal bir ifadeyle çalındığı performanstır. Taksimler, sanatçının duygusal ifadesinin
yanı sıra teknik becerileri yaratıcılığına odaklanan serbest bir tarzda icra edilir.

Taksimler genellikle belirli bir makam içinde başlar, ancak sanatçı daha sonra bu çerçeveyi genişle-
terek kendi duygusal ifadesini ve yaratıcılığını serbestçe ortaya koyar. Türk müziğinde farklı makam-
lar ve usuller üzerinden yapılan taksimler, müziğin zenginliğini ve çeşitliliğini yansıtarak dinleyiciye
derin bir deneyim sunar.

Amacı kendinden sonra çalınacak sözlü veya sazlı eserin makamını tanıtmak olan taksim, zamanla
gelişerek Türk sazendelerinin müzikal ve sanatsal ifade şekillerinin en önemli formu hâline gelmiştir.
Taksim, Türk musikisinde uzun bir tarihsel sürece dayanmakta ve musiki icrasında önemli bir yer
teşkil etmektedir. Taksimin tarihsel süreçteki ilk izlerine 10. yüzyılda Fârâbî’nin eserlerinde rast-

lanmıştır. 15. yüzyıldan itibaren taksimle ilgili bilgiler içeren pek çok belge ele geçmiş ve 15 ile 19.
yüzyıllar arasında yaşamış Türk musikisi kuramcılarının eserlerinde çalgısal taksim hakkında yazı ve
açıklamalara yer verilmiştir.
Taksim formu, geçmişten günümüze önemini ve özelliğini kaybetmemiştir. Bugün de çalgı icracıları

için yeteneklerini, çalgılarına hâkimiyetlerini, bilgilerini gösterebilecekleri bir özgürlük alanı olmayı
sürdürmektedir. Bu sayede icracılar yaptıkları çalışmalarla müzikal kimliklerini ortaya koyabilmekte
ve kendilerini ifade etmektedirler.

12