Page 55 - THM TEORİ VE UYGULAMASI 12

ç) Birleşik Dokuzluların D Tipi: 2+2+2+3 (Aksak, Evfer)

Aksak Usulü: Dokuz zamanlılar içinde en çok kullanılan usuldür. 9 / 8’lik yürük aksak ve orta aksak
olarak iki harekete sahiptir. Türkü, şarkı, oyun havası, köçekçe gibi bütün küçük formdaki eserlerde kullanıl-
mıştır. 9 / 4’lük mertebesine “ağır aksak” denir. Bu usuldeki bir eser, usulün sonundaki üç zamandan baş-
larsa buna “ağırlama” denir. 9 / 2’lik mertebesinin bazı Ege türkülerinde kullanıldığı görülmektedir. Aksak
ile evfer usulü arasındaki fark, usulün sonundaki üç vuruşun içindeki iki zamanlı vuruşun yer değiştirmesi
ile oluşur. Aksak usulünde sondaki üçlünün düzümü 2+1 iken evfer usulünün düzümü 1+2 şeklinde kulla-
nılmaktadır.
+ + + . = + + +

Evfer Usulü: 9 / 8’lik ve 9 / 4’lük mertebeleri kullanılmıştır. 9 / 4’lük mertebesine “Mevlevi evferi” veya
“ağır evfer” denir. Mevlevi ayinlerinin ikinci selamında kullanılmaktadır. Bazı Ege türkülerinde 9 / 2’lik mer-
tebede görülür. 9 / 8’lik mertebe; şarkılarda, türkülerde, ilahilerde, Trakya karakterli oyun havalarında kulla-
nılmıştır. 9 / 4’lük Mevlevi evferi; Mevlevi ayinlerinden başka, Ege yöresi efe, zeybek türkü ve oyunlarında,
Balıkesir yöresinin türkülerinde de özel karakterde kullanılmıştır. Aksak usulünün son iki darbının yer de-
ğiştirmesi ile oluşur.

+ + + . = + + +

Birleşik Dokuzluların D Tipi Örnekleri

a) 2+2+2+3 Aksak Örnekleri

• Arabamın İsbiti • Abalımın Cepkeni
• Ocak Kireç Tutmuyor • Gemideyim Gemide
• Evlerinin de Önü Nane • Ardıçtandır Guyuların Govası
• Feracemi Al İsterim • Ferayi’dir Kızın Adı Ferayi
• Feracemin Ucu Sırma • Gide Gide Yoruldum
• İnce Mehmet • Dömeke Yandı Gene
• Mavi Kırep Başında • Ak Çeşmenin Taşları
• Geyve Zeybeği

b) 2+2+2+3 Evfer Örnekleri
• Kırk Ağaç Zeybeği (İzmir)
• Karşı Yakanın Bulutu (Rumeli)
• Kordon Boyu Seyrine Düştü (Erol Sayan’ın bestesidir.)
• Karşıyaka’da İzmir’in Gülü (Lavtacı Hristo bestesidir.)

d) Birleşik Dokuzluların E Tipi: 3+3+3 (Mürekkep Semai)

Bu usule “üçleme” adı da verilir. Üç tane üç zamanlıdan yani üç tane semaiden oluşmaktadır. Genellikle
türkü ve oyun havalarında kullanılmaktadır. Saz semailerinin dördüncü hanelerinde de kullanılmıştır.

. + . + . = + +

Birleşik Dokuzluların E Tipi Örneği
• Ah Bir Ataş Ver

54