Page 26 - TÜRK SANAT MÜZİĞİ KORO 12

2. ÜNİTE: MAKAM VE USUL
UYGULAMALARI

Hazırlık Çalışmaları

1. Türk sanat müziğinde makamlar hangi özelliklerine göre sınıflandırılır?
2. Türk müziğinde eser icra ederken usul vurmanın önemi sizce nedir?

TÜRK SANAT MÜZİĞİNDE KULLANILAN VURMALI ÇALGILAR

Müzik aletleri biliminin adı olan “organoloji”de çalgılar, hangi müzik türü söz konusu olursa olsun sırası ile “vurma-
lı çalgılar, nefesli çalgılar ve telli çalgılar” olarak incelenmektedir. Bu sınıflandırma yapılırken de, bu sanatın insanla birlikte
doğuşundan bu yana geçirdiği aşamalar göz önünde bulundurulmaktadır.
Osmanlı müziğinde ise vurmalı sazlar “yapıldıkları maddeye göre” dört gruba ayrılarak incelenir: tahtalar, zilliler,
derililer ve fırınlanmışlar.
Bu sazların kullanım alanları aşağıdaki gibidir:
Tahtalar:
Çevgân (askerî müzik)
Kaşık (halk oyunları) (Görsel 2.1)
Çalpara veya çengi çubuğu (köçekçe ve tavşancalarda)

Zilliler:
Mehter zili (tekke müziği)
Zil (halîle) (tekke müziği) Görsel 2.1: Kaşık
Hitit sistrumu
Zilli maşa
Parmak zili (eski ve yeni raks müziği) (Görsel 2.2)

Derililer:
Kös
Davul (halk müziği)
Nakkare
Kudüm (Görsel 2.4)
Bendir Görsel 2.2: Parmak zili
Daire
Def
Nevbe
Darbuka (oyun havaları) (Görsel 2.3)

Fırınlanmışlar:
Cam bardaklar
Kâseler
Fincanlar
(Tanrıkorur, 2019, s.57) Görsel 2.3: Darbuka

Ders Dışı Etkinlik

Öğreneceğiniz makamlarla ilgili “Münir Nurettin Selçuk, Bekir Sıtkı Sezgin, Kâni Karaca, Hafız Sami, Hafız
Burhan” gibi üstatlardan örnek eserler dinleyiniz. Dinlediğiniz yorumcularla ilgili izlenimlerinizi sınıfta arkadaşları-
nızla tartışınız.

24 Makam ve Usul Uygulamaları Makam ve Usul Uygulamaları