Page 23 - TÜRK VE BATI MÜZİĞİ TARİHİ 12

1. ÜNİTE

1.4. Roma Uygarlığında Müzik

1.4.1. Roma Uygarlığının Müzik Geleneği ve Özellikleri

Tarih boyunca birçok uygarlık üzerinde egemenlik kuran
Romalılar, Yunan kültüründen ve sanatından büyük oranda
etkilenmiştir. Bu sebeple Roma uygarlığının düşünce ve sa-
nat yaşamının Yunan uygarlığının biraz değişikliğe uğramış
hâli olduğu söylenebilir. Müziği bir eğlence aracı olarak gö-
ren Romalılar bu alanda Yunanlıların ötesine geçemedikleri
gibi modları (makamlar), sesleri ve çalgılarının büyük kısmını
da Yunanlılardan almıştır (Görsel 14). Romalıların müzik ala-
nında yaptığı yenilikler, üflemeli çalgıların geliştirilmesi ve
çalgı sayısının artırılarak büyük sesler elde edilmeye çalışıl-
masıyla sınırlı kalmıştır.
Roma uygarlığında flüt, kutsal sayılan bir çalgı olmuştur.
Ancak askerî bir tavır içinde olan Romalıların en önemli çal-
gısı trompettir. Trompet, tarihsel süreçte kullanıldığı yere ve
biçime göre tuba, cornu (kornu), bucina (buçina) ve litiuus Görsel 14: Orpheus’un betimlendiği Roma rölyefi
(litus) adlarını almıştır. Bir Etrüsk çalgısı olan lituus, daha sonra Avrupa’nın kuzey ülkelerinde geliştirilmiş ve carnyx
(karniks) diye adlandırılmıştır.
Roma aulosları; auolosfagot, aulos, calamaulos ve boynuzlu aulostur. Bunlar, özenle yapılmış bakır üflemeli
çalgılardır.

1.5. Eski Uygarlıklarda Müzik

1.5.1. Çin, Japon, Hint, Tibet ve Yahudi Uygarlıklarında Müzik Anlayışı
Çin Uygarlığı: Çin uygarlığında müzik, duyguların sesi-
dir. Çin müziğinin temelini pentatonik anlayış oluşturmakta-
dır. Eski Çin’de kullanılan çalgılar; davul, zil, sistrum, bambu
flüt, ağız orgu (şeng), gonglar ve çeşitli çanlardır.
Japon Uygarlığı: Japon müziği doğrudan Çin müziğin-
den etkilenmiştir. Çin’de bugün izi kalmamış birtakım gele-
neklerin Japonya’da hâlâ yaşadığı görülmektedir. Japonlar,
Çinlilerin on iki notalı kromatik düzenini tanıdıkları gibi beş
sesli diziyi de kullanmışlardır. Japon müziği genel olarak üç
türe ayrılmıştır. Gagaku; nefesli, telli, vurmalı çalgıların ve
gongların kullanıldığı bir müzik türüdür. Bir tapınak müziği
olmasına rağmen kutsallıktan uzaktır. Kagura, daha kutsal
niteliklere sahip bir müzik türüdür. Nogaku ise bu iki türden
de izler taşıyan tiyatro müziğidir. Bu müzik, Orta Çağ Avrupa-
sı’nın dinî içerikli tiyatro oyunlarını andıran temsillerde kulla- Görsel 15: Çin ve Japon uygarlıklarında kullanılan
nılmıştır (Görsel 15). gong çalgısı
“Ulusal düdük” olarak bilinen yamato-bue ile altı telli, kanuna benzeyen, yumuşak tınılı bir çalgı olan “ulusal
goto” anlamındaki yamato goto Japon uygarlığına has başlıca çalgılardır. Japonların bir diğer önemli çalgısı da
obuaya benzeyen hikirikidir. Bu çalgıların haricindeki tüm Japon çalgıları Çin kökenlidir.
Hint Uygarlığı: Hint uygarlığında yazılan dinî içerikli Samaveda
isimli kitap, bu uygarlığın bilinen en eski ezgilerini barındırmakta ve
çok eski çağlarda yapılan müzik hakkında bir fikir vermektedir. Sa-
maveda’dan edinilen bilgilere göre Hint müziğinin yapısı makamsal-
dır ve yarım sesten daha küçük aralıkları içerir. Bir ezginin ses yapısı-
na "raga", bu ezginin içerisindeki ritmik dokuyu belirleyen yapıya da
"tala" adını veren Hintliler, her raganın farklı bir ruh hâlini yansıttığı-
na inanmıştır. Görsel 16: Hint çalgısı sitar
İlk Çağ’a ait vina, sitar, rebap, ramsinga, nakkare, çıngırak ve zil gibi zengin çalgı çeşitlerinin çoğu Hindistan’da
hâlâ kullanılmaktadır (Görsel 16).

22 BATI MÜZİĞİ TARİHİNE GİRİŞ