Page 14 - ÇALGI EĞİTİMİ FLÜT 9

FLÜTÜN TARİHÇESİ, YAPISI, ÇEŞİTLERİ VE BAKIMI

1.1. FLÜTÜN TARİHSEL GELİŞİMİ

İlk Çağ uygarlıklarında insanlar; bambu, ağaç kovuğu,
boynuz, kemik ve hayvan dişlerine üfleyerek ses çıkarabil-
diklerini fark etmişlerdir. Flütün insanlık tarihi kadar eski bir
geçmişe sahip olduğu arkeolojik bulgularla ortaya konmuştur.
Neandertaller tarafından, günümüzden yaklaşık 45.000 yıl
önce bir ayı yavrusunun uyluk kemiğinden iki delikli olarak
yapıldığı iddia edilen bir flüt (Görsel 1.1) Kuzey Slovenya’da
bulunmuştur. Bilinen en eski müzik aleti olarak Slovenya Millî
Müzesinde sergilenmektedir.
Birçok uygarlıkta flüt yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Her
Görsel 1.1: Kemikten Yapılmış Üflemeli Çalgı
bir uygarlıkta farklı flüt çeşitleriyle karşılaşılmıştır. Flütün bir
uygarlıkta icat edilip diğer uygarlıklara yayılmasından ziyade, farklı uygarlıklarda değişik flüt çeşitlerinin icat
edildiği yapılan kazılarla anlaşılmıştır.
Örneğin Antik Yunan’da (MÖ 7) en yaygın olarak kullanılan üflemeli çalgı “aulos”tur. Üflemeli çalgılardan
bir diğeri de Yunan mitolojisinde tanrı Pan’ın buluşu kabul edilen pan flüttür. Mezopotamya uygarlıklarında solo
veya koroya eşlik eden kamış kavallara “sem” düz çalınan flütlere “tiğ” ya da “tiggi” adı verilmektedir. Yapılan
kazılarda bulunan çalgılar Mısır uygarlığının (MÖ 4000) müziğe verdiği önemi göstermektedir. Bunlardan
bazıları; çift kamışlı flüt, ney, arp, davul, trompet gibi enstrümanlardır. Çin uygarlığında (MÖ 3000) kullanılan
en eski üflemeli çalgı “pai-siao” (paysiyo) adı verilen bir pan flüttür.

1.1.1. Flütün Tarih İçindeki Gelişimi

İlk Çağ uygarlıklarından günümüze kadar hemen
hemen her toplumda flüt kullanılmıştır. Rönesans
Dönemi’nde (1400-1600) flütler yapı olarak çeşitlilik
göstermiş ve farklı üfleme tekniğine sahip iki flüt ön
plana çıkmıştır. Bunlar “transverse” [tıransvers (Gör-
sel 1.2)] ve “recorder” [rikordır (Görsel 1.3)] flütlerdir.
Eski flütler ağız deliği yuvarlak, kapaksız bir boru ve
bu boruya açılmış altı delikten oluşmaktadır. Flütün,
1600-1750 yıllarını kapsayan Barok Dönem’de geliş-
meye başladığı bilinmektedir. Dönemin flüt virtüözleri
ve flüt yapımcıları, flütün yuvarlak olan hava deliğini
ovalleştirmiş ve üzerindeki delik yapısını değiştirmiş-
lerdir. Barok Dönem’e kadar tek parça olan flüt bu
dönemde günümüzdeki gibi üç parçadan oluşmuştur.
Dönemin ortalarına doğru flüte yedinci delik de eklenerek
seslerin daha kolay çıkmasını sağlayan bir perde sistemi
ile flütün gelişimi sağlanmıştır.
O döneme kadar flütlerin ihtiyaca cevap vermekte
Görsel 1.2: Transverse Flüt Görsel 1.3: Recorder Flüt
yetersiz kaldığı ve perde sisteminin geliştirilmesi gerek-

12