Page 16 - ÇALGI EĞİTİMİ KLASİK KEMENÇE 9

KLASİK KEMENÇE 9

1. ÜNİTE: KLASİK KEMENÇE İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI

1. Klasik kemençenin tarihsel süreç içerisinde hangi çalgılarla benzerlikler gösterdiğini bir sunum
hazırlayarak sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

2. Klasik Türk müziğinde ustalık (virtüözite) kavramı hakkındaki neler söyleyebilirsiniz? Ustalık
aşamasının gerektirdiği ölçütler neler olmalıdır? Öğretmeninizle bilgi seviyenizi değerlendiriniz.

3. Klasik kemençe çalan bir kişiyi izleyiniz. Oturuşunu, kol, parmak ve ayaklarının duruşunu
inceleyiniz.

4. Yaylı çalgılar ile diğer mızraplı, tuşlu çalgıların ses renkleri arasındaki farklılıklar nelerdir?
Sınıfınızda paylaşınız.

5. Yaylı çalgılar ailesinin içerisinde yer alan klasik kemençenin yapısal özelliklerini çalgı yapım
atölyesine giderek veya internet ortamında inceleyiniz.

1.1. Klasik Kemençenin Tarihî Gelişimi

Geleneksel Türk müziği yaylı çalgılarından klasik
kemençe, geçmişten günümüze Türk müzik tarihi
içerisinde önemli bir yere sahip çalgılar arasında
yer almaktadır (Bkz. Görsel 1.1). Klasik kemençe,
tırnak kemençe, armudi kemençe, damla kemençe,
fasıl kemençesi, İstanbul kemençesi gibi adlar
ile de bilinen çalgıda ses üretim tekniği, tırnak
yüzeyinin tellere yandan temas etmesi suretiyle
gerçekleştirilmektedir.

Klasik kemençe, geleneksel Türk müziği türleri
başlığı altında; tasavvuf müziği, geleneksel Türk
sanat musikisi, geleneksel Türk halk musikisi Görsel 1.1 : Üç telli klasik kemençe
türlerinde yer aldığı gibi, özellikle son dönemde
popüler müzikler içerisinde de yer alan bir çalgı konumundadır.

1.1.1. Yaylı Çalgıların Ortaya Çıkışı

Yaylı çalgıların ana vatanı; birçok çevre tarafından Orta Asya, Hindistan
ve Çin’e kadar uzanan Doğu Asya olarak kabul edilir. At kılını kullanarak
(yay) müzik yapma fikrinin, at kültürüne sahip topluluklara ve dolayısıyla
atı ilk defa ehlileştirdiği düşünülen Orta ve Doğu Asya’ya ait olabileceği
düşüncesi, bu savı destekleyici bir unsur olarak belirtilmektedir.

Yaylı çalgıların çıkışı ve gelişiminin, at kılı-yay ilişkisi nedeniyle Asya
kaynaklı olduğu düşünülebilir. Iklığ çalgısı ise yaylı çalgıların atası olarak
kabul edilmektedir ve kökeninin Orta Asya olduğu ifade edilir (Bkz. Görsel
1.2). Araştırmacı C. Sachs, yaylı çalgılara ait ilk bulguların VIII. veya IX.
yüzyıla ait olduğunu belirtmektedir. Görsel 1.2: Iklığ

14