Page 33 - ÇALGI EĞİTİMİ NEY 9

Neyi Tanıyalım

BİLGİ NOTU

Cisimlerin birim zamandaki titreşim sayısına frekans denir.
Frekans birimi “Hertz”dir. Kısaca “Hz”harfleriyle gösterilir.

Ara (mabeyn) ahenkler; bolahenk-süpürde mabeyni, müstahzen, kız-man-
sur mabeyni, mansur-şah mabeyni, davut-bolahenk mabeyni neylerdir (Tablo 1.2).
İcrası yapılacak olan eserin bolahenk ahenge göre kapsadığı ses sahası
(eserde kullanılan en kalın ve en ince ses arasında kalan ses bölgesi) solistin

Tablo 1.2: Ara Ahenkler

Ney Çeşidinin (Ahengin)
Dügâh Pozisyonun- Yaklaşık
La (440 Hertz) Ürettiği
Adı da Ürettiği Perde Boyu
Pozisyon
(Hertz) (mm)
Bolahenk-Süpürde Kaba Nîm-Hisar (re diyez-mi re diyez- mi bemol 552
Mabeyni bemol) pozisyonu 622,2 Hz
Acemaşiran (mi diyez-fa) do diyez- re bemol
Müstahzen 598
pozisyonu 554,3 Hz
Kız-Mansur Nîm-Zirgüle (sol diyez-la la diyez- si bemol 754
Mabeyni bemol) pozisyonu 466,1 Hz
Mansur-Şah Kürdî (la diyez- si bemol) sol diyez- la bemol 845
Mabeyni pozisyonu 415,3 Hz
Davut-Bolahenk Nîm-Hicaz (do diyez-re mi diyez-fa 349,2 Hz 1014
Mabeyni bemol) pozisyonu

rahat çıkarabildiği ses sahasının dışında kalıyorsa eser, solistin rahat çıkarabildiği
ses sahasını kapsayan ahenklerden biriyle icra edilir. İcradaki bu sorunu çözmek
için Türk musikisinde farklı ahenklere ihtiyaç duyulmuştur. Söz gelimi solist ka-
dın ve eser tiz perdeleri kullanıyorsa icra, bolahenk yerine daha pest ses bölge-
sini kapsayan kız ya da mansur ahengiyle yapılmalıdır.
Normal boy, kol ve parmak uzunluğuna sahip bir insan gerçek boydaki şah,
davut ve bolahenk neylerle icrada zorlanacağı için bu ahenkteki neylerin yarı
boyunda, dolayısıyla 1 oktav tiz ses veren neyler imal edilir. Bu neylere “nısfiye”
denir. Sözgelimi gerçek boydaki davut ney 936 mm iken davut nısfiye neyin boyu
468 mm’dir.

NEYDE BOY-ÇAP-AHENK İLİŞKİSİ
Aynı ahenkteki iki neyden çapı kalın olan ney, ince olan neye göre biraz
daha kısadır. Aynı kalınlıkta olan iki neyden biri uzun, diğeri kısaysa ahenkleri
farklıdır. Her ahenk, farklı isimlerle anılır.

31