Page 28 - ÇALGI EĞİTİMİ NEY 9

Çalgı Eğitimi Ney

BİLGİ NOTU

Peşrev: Farsça “piş” ön, “rev” giden demektir. Pişrev, “önde giden”
anlamındadır. Türkçeye “peşrev” olarak geçmiştir. Klasik Türk müzi-
ğinde fasılların ve Mevlevi törenlerinin başında çalınır. Dört haneden
oluşan çalgısal eserlerdir. Her hanenin sonunda “mülazime” denen
bölüm seslendirilir.
Sallallahu Aleyhi ve Sellem (S.A.V.): Hz. Peygamber’in adından
hemen sonra okunan ya da yazılan, Allah’ın rahmet ve selamının
onun üzerine olması dileğini ifade eden duadır.
Celle Celâluh (C.C.): Allah lafzı ve Allah’ın isimlerinden biriyle zikre-
dildiği yerde “azameti yüce ve ulu olan” anlamında bir saygı ifadesidir.

1.3. NEYİN FİZİKSEL YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

Ney yapımında kullanı-
lan kamış; buğdaygillerden,
killi, sulak yerlerde ve sıcak
iklimde yetişen, boğumlu,
odunsu ve sert gövdesi olan,
alttan uca doğru incelerek
uzayan bir bitkidir (Görsel
1.29). Olgunlaşmış bir ka-
mışın ortalama boyu 3-5 m,
çapı ise 1,5-3,5 cm kadardır.
Ney; sararmış, sert ve lif-
leri sık olan, kısa boğumlu,
boğum boyları olabildiğince
birbirine eşit kamışlardan
yapılır. Olgunlaşmadan kesi-
len kamışların lifleri zayıftır Görsel 1.29: Kamış bitkisi
ve ney yapımına uygun değildir. Bu sebeple kamışların, zamanında (kasım-şubat
ayları arasında) kesilmesi gerekir. Ney yapımına en uygun kamışlar yurt dışında
Hicaz, Şam, Trablusgarp ve Kıbrıs’ta; Türkiye’de ise Antakya ve Adana civarında
yetişir. Ege yöresinde yetişen kamışlardan da ney yapılabilmektedir. Ney yapı-
mında kullanılacak kamışlarda şu özellikler aranır:
1. Budaklı olması,
2. Dış yüzeyinin sert ve sararmış olması,
3. Kısa boğumlu olması, boğum boylarının olabildiğince eşit olması,
4. Yapılacak ney hangi boyda olursa olsun dokuz boğumlu olması,
5. Mümkünse kesilmeden yerinde kurumuş olması.
Ney, yalın bir görünüme sahiptir. Ney yapımında kamış üzerine açılan delik-
lerin yerleri, belirli oranlara göre hesaplanarak tespit edilir. Neyde seslerin falso-
suz üretilebilmesi, delik yerlerinin tespitinde kullanılan oranların doğru uygulan-
masına bağlıdır. Ney üç oktavlık bir ses sahasına sahiptir. Bu ses sahası içinde
istenen sesler; parmaklar yardımıyla deliklerin tam ya da yarım açılıp kapatılma-
sı, üfleme açısı ve şiddetinin değiştirilmesiyle üretilir. Ney üç bölümden oluşur.

26