Page 23 - Çalgı Eğitimi Ritim 9

MÜZİK VE RİTİM-I MÜZİK VE RİTİM-I

1.1.2. Müzikte ve Çalgı Eğitiminde Ritim

Ritim, müziğimizin sistematik yapısı içindeki temel unsurlardan biridir. Notaların ve susların
ne kadar süre ile çalınacağını belirler. Ritmin iki okuma biçimi vardır. Seslerle nota okumaya solfej,
ritmik okumaya ise bona denir. Bona, İtalyan Besteci Pasquale Bona’nın (Paskal Bona) (1808-
1878) Metodo Per Divisone (Metodo Per Divizonı) adlı kitabında aynı isimle,‘‘ritmik okuma ve
tartım’’ anlamında bir öğretme metodu olarak kullanılmış ve hala da kullanılmaktadır. Başka bir
deyişle bona, notaların isimlerini söyleyerek süre değerleriyle okumaktır.

Bir eserin ritmik okuması (bonası), el ya da metronom (hızı gösteren alet) ile olabilir. Bona,
Türk müziğinde ellerin dizlere vurulmasıyla Batı müziğinde ise elin havada sağa sola, yukarı aşağı
hareket ettirilmesiyle yapılır. Her bir el hareketi, bir vuruşa (birim vuruş) karşılık gelecek şekilde
uygulanır. İki zamanlı bir ölçünün vurulmasında birinci zaman aşağı, ikinci zaman yukarı; üç
zamanlı bir ölçünün vurulmasında birinci zaman aşağı, ikinci zaman sağa, üçüncü zaman yukarı;
dört zamanlı bir ölçünün vurulmasında ise birinci zaman aşağı, ikinci zaman sola, üçüncü zaman
sağa, dördüncü zaman yukarı vurulur (Şekil 8).

Çalgı eğitiminde bir egzersizi ya da eseri uygularken oluşabilecek aksaklıkları en aza indirgemek
için bona yapmak önemlidir. Melodi olmadan yapılacak bu çalışma ile eserin çözümlemesi yapılmış
olur. Bona, hızlı ve pratik bir şekilde okuma kabiliyetini geliştirerek öğrenme ve gelişmeyi olumlu
etkiler.

3 4
2 1 3
2
1 2 1

Şekil 8: Vuruş şekilleri

Bilgi Notu

METRONOM
Metronom, hızı belirlemede kullanılan bir araçtır. Mekanik ve dijital
olanları vardır. Mekanik metronomda bir göstergeye bağlı olarak
çalışan bir ağırlık bulunur. Bu ağırlığın yeri değiştirildiğinde tempo da
değiştirilmiş olur.

Ludwig van Beethoven’ın (Ludvig van Bethofın) (1770-1827), 8.
Senfonisi’nin Fa Majör Opus 93 nolu eserinin 2. bölümü bir metronomu
taklit edercesine staccato (sıtakato) olarak duyulmaktadır. Bu bölümün
metronomun mucidi Johann Nepomuk Maelzel (Yohan Nipumok
Meytzel) (1772-1838) için bestelendiği söylense de Maelzel metronomu
1816’da icat etmiştir (Görsel 1.1).
Görsel 1.1: Metronom

21