Page 12 - Çalgı Eğitimi Tambur 9

KİTAP TANITIMI

1 1. ÜNİTE. ÜNİTE Ünite numarası

TAMBUR HAKKINDA GENEL BİLGİLER Ünite adı

Ünitede öğrenilmesi
hedeflenen konu
başlıklarını gösterir.

Ünite ile ilgili öğrenilmesi
hedeflenen kavram ve Kavramlar Neler Öğreneceksiniz? Ünite Konuları Ünitede yer alan konu başlıklarını
• 1.1. Tamburun Tarihçesi
• Tambur Kelimesinin Kökeni
• Tambur
terimleri gösterir. • Tamburun Yapısı • Tamburun Tarih İçinde Geçirdiği Değişim • 1.2. Tamburun Genel Yapısı ve işlenecek alt konuları
• Tambur ve Mızrap
• Tamburun Yapısı ve Özellikleri
• 1.3. Tamburun Akordu ve Ana
Yapımı • Tamburun Yapım Aşamaları • Perdeleri gösterir.
• Akort • Tambur Mızrabının Yapısı
• Ana Perdeler • Tambur Mızrabının Yapım Aşamaları
• Tamburun Bakımı ve Korunması İçin
• Yapılması Gerekenler
• Tambur Akordu
Karekod okuyucu ile taratarak
• Tamburun Ana Perdeleri
Daha fazla etkinliğe karekodu okutarak yada aşağıdaki bağlantıdan çevrim içi olarak ulaşabilirsiniz.
https://ders.eba.gov.tr/ders//redirectContent. resim, video, animasyon, soru ve
jsp?resourceId=5da79f4387ea856063f01c49c4cda296&resourceType=1&resourceLocation=2
çözümleri vb. ilave kaynaklara
ulaşabileceğiniz karekod.
Öğrencilerin konuya
yönelik etkin katılımının
sağlandığı uygulamalı Konuyla ilgili nota
1.2.5. Tambur Mızrabının Yapımı
3.1.3. Üçüncü Parmak Baskısı İçin Alıştırmalar
bölümdür. elde edilen kaba bir kabuk olan bağanın, uygun boyutlarda biçildikten sonra eğikliği düzeltilir. ederek çalgınızla seslendiriniz. çalışmalarını
Aşağıdaki alıştırmaları mızrap vuruşlarına, parmak numaralarına ve metronom sayısına dikkat
Tambur mızrabı, bağa adı verilen oldukça sert bir maddeden yapılır. Kaplumbağa kabuğundan
Boyu, 9,5 ile 15 cm, eni 10-12 mm arasında değişebilen şeritler hâlinde kesilir. Kalınlığı 1,5-3 mm
arasında değişen ölçülerde yapılabilir. Kesilen şeritlerin her iki ucu da mızrap için uygun şekilde gösteren bölümdür.
açılarak sivrileştirilir. Mızrabın tellere vuran uç (ağız) kısmı tamburînin isteğine göre değişik şekillerde Alıştırma 1
açılabilir. Mızrap biçimini alan bağanın yüzeyi, çeşitli kalınlıklardaki su zımparaları kullanılarak
pürüzsüz hâle getirilir.
ETKİNLİK 4
Ut mızrabını ve tambur mızrabını birbirleriyle kıyaslayarak aralarındaki farklılık ve benzerlikleri
aşağıya yazınız.
1.2.6. Tamburun Bakımı ve Korunması
Tamburun ses tablası da dediğimiz göğüs tahtası, 1-1,5 mm kalınlığında oldukça hassas bir
yapıdadır. Hava şartlarından ve basınç değişikliklerinden kolayca etkilenir. Bu nedenle tambur
çok nemli ya da çok kuru ortamlarda bırakılmamalıdır. Özellikle kış aylarında kalorifer yakınlarında
tutulmamalıdır. Yaz aylarında ise güneş altında bırakılmamalı, aşırı nemden ve terden korunmalıdır.
Yaz aylarında tambur çalındıktan sonra teller muhakkak silinmelidir.
Tamburu taşırken de dikkatli olmak gerekir. Tamburun oldukça hassas olan göğüs tahtasını
korumak için göğüs kısmını vücuda çevirerek taşımak ve çarpmalara karşı dikkatli olmak gerekir.
Yeni bilgilerin 1.3. Tamburun Akordu ve Ana Perdeleri Alıştırma 2 Uygulama esnasında
HAZIRLIK ÇALIŞMASI
öğrenilmesi amacıyla Seslerin frekans değerini gösteren dijital akort aletlerini ve akort programlarını araştırıp olabilecek alternatifleri
edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.
ön bilgilerin harekete 1.3.1. Tambur Akordu belirtmek üzere notları
Akort: Bir enstrümanın doğru ve uyumlu sesler verebilmesi için tellerini, belirli kurallar
geçirilmesini ve çerçevesinde düzenlemeye akort denir. Ancak tambur akordunda doğru ses elde etmek için bazen içeren bölümdür.
perdelerin yerlerini de oynatmak gerekebilir.
Türk müziği, Batı notasyonu ile yazılmaktadır. Notalar, ikinci çizgiye konulan sol anahtarına göre
konuyu sezdirmeyi yazılıp okunur. Ancak bu durumda okunan nota ile duyulan ses birbirinden farklı olmaktadır. Çünkü
Türk müziği sazları 440 Hz la sesine göre akort edilir ama Türk müziğinde 440 Hz (la) sesi, (re) yani
nevâ olarak kabul edilir. Akort yaparken bu bilgi unutulmamalıdır.
amaçlayan bölümdür. başlayan öğrenciler için zorluk oluşturmaktadır. Bu nedenle tambura yeni başlayan öğrencilerin
Tambur sapının çok uzun olması ve çalış esnasında çift telleri kaynaştırmak, tambura yeni
akortlarını, bir süre öğretmen eşliğinde yapmaları uygun olacaktır.
21 44
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
OKUMA PARÇASI
2.2. Mızrap Tutuşu
2.2.1. Tambur İcrası Esnasında Mızrap Tutuşu
Mızrabı tutarken başparmak, işaret parmağı ve orta parmak kullanılır. Mızrap, işaret ve orta A. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına "D", yanlış olanların başına "Y"
parmaklar arasına, yatay olarak yerleştirilir ve bu iki parmağın dibine yakın bölümde hafifçe harfini yazınız.
sıkıştırılır. Mızrap ucunun uzun açılmış ağzı, işaret parmağı ve başparmak ile aşağı bakacak şekilde
sabitlenerek tutulur. Mızrabın tutulduğu nokta ile ucu arasındaki mesafe çok kısa ya da çok uzun 1. ( ) Kopuz sazı, tamburun atası sayılmaktadır.
bırakılmamalıdır. Mızrap, elin içinde çok sıkıştırılmamalıdır. Yumuşak bir şekilde tutulup el bilekten 2. ( ) Sultan III. Selim, udi bir bestekârdır.
hareket ettirilmelidir (Görsel 2.6),(Görsel 2.7),(Görsel 2.8).
3. ( ) Tamburda sesin tınlamasını ve çoğalmasını sağlayan bölüme burguluk denir.
4. ( ) Batı müziğine göre 440 Hz la sesi, Türk müziğinde re (nevâ) olarak kabul edilir.
5. ( ) Tambur icrasındaki akort sistemi, ney sazı ailesinin isimleriyle ifade edilir.
B. Aşağıdaki soruları dikkatle okuyunuz ve doğru olan seçeneği işaretleyiniz.

1. Aşağıdakilerden hangisi mızraplı tamburun bölümlerinden biri değildir?
Görsel 2.6: Mızrap tutuş, yandan Görsel 2.7: Mızrap tutuş, üstten Görsel 2.8: Mızrap tutuş, karşıdan
görünüm görünüm görünüm A) Tekne B) Sap C) Arşe D) Göğüs E) Burguluk
Görsel 3.1: Tamburî Cemil Bey
TAMBURÎ CEMİL BEY (1872-1916)
2.2.2. Tambur İcrası Esnasında Mızrap Tutuşunun Uygulanması 2. Aşağıdakilerden hangisi tambur mızrabı yapımında kullanılır?
Tamburda iyi ses çıkarmak için mızrap ile doğru yer ve açıdan tellere vurmak çok önemlidir. Cemil Bey, Türk müziği tarihinin en önemli dehasıdır. Tambur, klasik kemençe ve lavta ile A) Plastik
Mızrap, ana eşikten 8-10 cm mesafede tutulmalıdır. Bu, yaklaşık olarak ses tablasının orta kısmına yaptığı taksimlerle kendisinden sonra gelen bütün icracıları etkilemiş; yaptığı besteler, saz B) Fil dişi
denk gelmelidir. Mızrap, vurma pozisyonundayken üstten bakıldığında tellere dik olmalıdır. Avuç mûsikisinin en önemli eserleri arasında yer almıştır. Ulaştığı teknik kapasiteyle bir Türk müziği
içi gözükmemeli, gövdeye bakmalıdır. Mızrabın uzun ağzı ile üst mızrap, kısa ağzıyla alt mızrap enstrümanını virtüözite seviyesinde çalmış ilk icracıdır. Türk mûsikisi tarihinde varlığı “milat” olarak C) Yengeç kabuğu
vurulur. Üst mızrap vurulurken mızrabın, tellerin her ikisine de dokunduğundan emin olmak gerekir. değerlendirilen büyük bir sanatkâr ve önde gelen bir saz eserleri bestekârıdır. D) Kaplumbağa kabuğu
Alt mızrap vurulduğunda ise en alttaki tek tele vurulur (Görsel 2.9),(Görsel 2.10). Tamburî Cemil Bey, 1872’de İstanbul’da doğdu. Üç yaşında babasını kaybetti. On yaşında
keman ve kanuna, hemen ardından da tambura başladı. İlk mûsiki derslerini ağabeyinden ve E) Boynuz
Kemani Aleksan’dan aldı. On sekiz yaşından önce büyük bir tambur virtüözü olarak tanındı. Yirmi
yaşlarında kemençe, lavta ve viyolonselde büyük bir usta olarak kabul edildi. Cemil Bey tamburu, 3. Tamburun ana ses alanı kaç oktavdır?
yayla çalan ve viyolonseli mûsikimizde kullanan ilk kişidir. Gramofon sayesinde yurt içinde ve yurt
dışında bir efsane hâline geldi. A) 2 B) 3 C) 1 D) 4 E) 5
Eline aldığı herhangi bir sazı, kısa bir süre sonra çalabilmesiyle tanınan ve Türk mûsiki tarihinin
en büyük tambur virtüözlerinden olan Cemil Bey; besteciliği, icracılığı ve teknik katkılarıyla
Türk mûsikisine büyük eserler sunmuş bir sanatçıdır. Uygulanan teknikle elde edilen değişik 4. Tambur sapı üzerinde notaların yerlerini belli etmek için misinaların sarılmasıyla
icra biçimleri, onu çok ilgilendirmiş ve saza âdeta bir kişilik kazandırmıştır. Rehber-i Mûsikî oluşturulan setlere ne ad verilir?
adlı kitabı ve eserlerinin toplandığı külliyatı da basılmış, hayatı, oğlu Mesud Cemil tarafından
romanlaştırılmıştır. Taksimleri dışındaki eserlerinden günümüze ulaşanları, 40 kadardır. Cemil Bey A) Mızrap B) Eşik C) Tekne D) Burgu E) Perde
birçok talebe yetiştirmiştir. Öğrencileri arasında Refik Fersan, Fahire Fersan, Faize Ergin, Bâb-ı
Meşîhat Kalemi mümeyyizlerinden Kadı Fuad Bey, Âtıf Esenbel ve Murat Öztoprak ile ablasının 5. Aşağıdakilerden hangisi tamburun ana perdesi değildir?
Görsel 2.9: Mızrabın tele vuruşu Görsel 2.10: Mızrabın tele vuruşu oğlu Hikmet Bey gibi tanınmış isimler yer alır.
Herhangi bir Türk müziği enstrümanını yüksek seviyede çalabilmek için başta Tamburî Cemil A) Rast B) Nevâ C) Sabâ D) Çârgâh E) Gerdâniye
Bey olmak üzere büyük üstatları dinlemek, bugünün sanatçı adaylarının yollarına ışık tutacaktır.
UYGULAMA
Yegâh teli üzerinde üst alt mızrap vuruşu yapınız.
Metin, Mes’ud Cemil, Tamburî Cemil’in Hayatı, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul,
2016’dan alınarak yazarlar tarafından düzenlenmiştir.
32 47 26
Ünite içindeki uygulama etkinliklerinin Ünitede yer alan okuma parçasını Ünite sonu değerlendirme sorularını
gösterildiği bölümdür. içeren bölümdür. içeren bölümdür.
10