Page 25 - ÇALGI EĞİTİMİ UT 9

UDU TANIMA

Karekodu okutarak uda
1.2.2. Utta Kullanılan Teller ve Türleri tel takma videosuna
ulaşınız.

Utta, beş çift bir de tek olmak üzere on bir tel bulunmaktadır (Görel 1.21). Her çift tel kendi
içinde aynı sese (ünison) akortlanır. En ince iki çift tel naylon, diğerleri ise ipek-naylon ince
iplik parçalarına sarılmış metaldir. Bakır, gümüş, pirinç alaşımları kullanılmaktadır. Naylon
tellerin çapı, (en ince birinci çift) gerdâniye telinde 0,60 – 0,65 – 0,70 mm arasında, (ikinci
çift) nevâ telinde 0,70 -0,75 – 0,80 mm arasında değişir. Daha ince telleri tercih edenler
de vardır (gerdâniye 0,55-nevâ 0,65 gibi). Bazı yabancı firmalar daha hassas ölçülerde
teller de imal etmektedir (0,72 – 0,73 gibi).
Kalın seçilmiş teller veya gereğinden fazla gerilmiş teller parmak basılmadan çalınan
seslerde iyi netice verir. Baskılı seslerde ise tınlamanın uzaması azalır. Buna karşılık,
mızrabı daha kuvvetli vurmak mümkündür. Tersine ince seçilmiş tellerde veya akort
düşürülerek gerginlik azaltıldığında açık sesler yani parmak basmadan çıkan sesler,
verimli olmadığı halde baskılı seslerin tınısı daha uzun sürer. Sol el bu tür yumuşak
tellerde daha rahat çalışır. Görsel 1.21: Udun telleri

Sargılı teller yeni iken parlak ve kuvvetli ses verir. Eskidikçe ses matlaşır ve volüm azalır.
Genellikle ilk takılan teller 2-3 gün sonra, bazıları ise 10-15 gün sonra verimli olmaya başlar. Naylon teller de ilk günlerde
değil daha sonra çalındıkça açılır. Bütün teller yeni takıldığında burgu dönmediği halde pestleşirler. Belli bir akortta iken
gerilip tizleştirilen tel kısa süre sonra yine pestleşir. Aynı şekilde, gergin bir telin akordu düşürülürse zamanla o da tizleşir.
Yeni tellerin bu akorda uyum süresi bazılarında 1-2 gün, bazılarında 5-10 gündür. Bazıları ise her zaman kontrol ister. Zaten
hava şartları, sıcaklık, nem vs. farklı ortamlar akorda tesir ettiğinden müzisyen udunun akordunu sürekli kontrol etmek
zorundadır. Teller takılırken burguluk kısmında birbirinin üzerinden geçmemelidir. Aksi durumda kesişen tellerden biri akort
edilirken diğerinin de akordu bozulur. Dikkat edilecek bir diğer nokta da biri kopmuş çift telin ikisinin birden değiştirilmesidir.
Biri eski, diğeri yeni olan teller kaynaşmaz.
Aşağıda gösterilen ut klavyesindeki seslerin yerlerini inceleyiniz.

6. tel La La Sol Sol Fa

5. tel Re Re Do Do Si
Mi
4. tel Sol Sol Fa Fa
La
La
3. tel Do Do Si Re
Fa Mi Re Sol
2. tel Fa Sol
La La
1. tel Si

Aşağıdaki klavye şemasında birinci ve üçüncü kolona denk gelen perdelerin nota isimlerini
6. ETKİNLİK
yazınız.

......
......
......
......
......
......

22 23