Page 110 - ÇALGI EĞİTİMİ VİYOLA 9

Geleneksel Türk müziğinde koma değerleri ve ses değiştirici işaretler Tablo 2’de verilmiştir.

Tablo 2: Koma Değerleri ve Ses Değiştirici İşaretler
ARALIK KOMA DİYEZ BEMOL SİMGE
Koma 1 a q F
Eksik Bakiye 3 - - E
Bakiye 4 s w B
Küçük Mücennep 5 d e S

Büyük Mücennep 8 f r K
Tanini 9 g t T
Artık İkili 12-13 - - A12-A13

Türk Müziğinde Ana Perdelerin Dizek Üzerindeki Yerleri ve İsimleri w w
B
w
w w w w w
B w w w
w
w
w
Kaba Çârgâh Yegâh Hüseyni Acem-aşiran Rast Dügâh Buselik Çârgâh
w
w
Hüseyni
Kaba Çârgâh Yegâh Aşiran Acem-aşiran Rast Dügâh Buselik Çârgâh
Aşiran
9 w w w w w
B w w w
9 w w w w w
w
w
w
B Neva Hüseyni Acem Gerdaniye Muhayyer Tiz Tiz Tiz
Buselik Çârgâh Neva
Neva Hüseyni Acem Gerdaniye Muhayyer Tiz Tiz Tiz
5.7.1. Çârgâh Makamı Dizisi Buselik Çârgâh Neva
Farsça “cihâr-gâh” kelimesinden gelir. “Dördüncü yer” demektir. Türk sanat müziğindeki basit makam-
lar grubuna dâhil olan bir makamdır. Bu makam çârgâh perdesi üzerinden icra edilebildiği gibi bir
sekizli pesten yani kaba çârgâh perdesi üzerinden de icra edilebilir. Çârgâh makamının özellikleri
Tablo 3’te verilmiştir.
Tablo 3: Çârgâh Makamının Özellikleri

Dizisi Yerinde çârgâh beşlisine gerdaniye/rast perdesinde çârgâh dörtlüsü eklenme-
sinden meydana gelmiştir.
Durak (Karar) Kaba çârgâh (do), çârgâh perdesidir.
Sesi

Seyri Çıkıcı veya çıkıcı-inici.

Güçlü Sesi Rast (sol) veya gerdaniye (ince sol) perdesidir.

Donanımı Herhangi bir ses değiştirici işaret almaz.

Yeden Sesi Buselik (si) veya kaba buselik perdesidir.

Seyir Özellikleri Genellikle durak sesinden başlanır. Çârgâh beşlisinin seslerinde dolaşılır ve
gerdaniye/rast perdesinde yarım karar yapılır. Güçlü üzerinde bulunan çârgâh
dörtlüsünün seslerine geçilerek tiz durağa kadar çıkılır. Tekrar güçlü perdesine
inilerek asma karar gösterilir. Yerinde çârgâh beşlisinin sesleri kullanılarak çâr-
gâh/kaba çârgâh perdesinde tam karar verilir.

108 5. ÜNİTE