Page 115 - ÇALGI EĞİTİMİ VİYOLA 9

5.8. Rast Makamında Dizi, Etüt ve Eserler
5.8. Rast Makamında Dizi, Etüt ve Eserler
Türk musikisinin en eski ve en yaygın makamlarının başında gelir. Ağırbaşlı, ihtişamlı ve dinî
duygular veren bir makamdır. Klasik devirde rast, ana makam; dizisi de ana dizi olarak kabul edil-
miştir. Gerek sanat musikisi gerekse halk musikisinin büyük küçük her formunda yaygın biçimde
kullanılmıştır.

5.8.1. Rast Makamı Dizisi
Rast makamı dizisinin genel özellikleri Tablo 4’te verilmiştir.

Tablo 4: Rast Makamının Özellikleri

Dizisi Yerinde rast beşlisine neva perdesi üzerinde bir rast dörtlüsünün eklenmesiyle
oluşan sol dizisidir.
Durak (Karar) Sesi Sol (rast) sesidir.

Seyri Çıkıcıdır.
Güçlü Sesi Re (neva) sesidir.
Donanımı Si sesi için koma bemolü ve fa bakiye diyezi ses değiştirici işaretlerini alır.

Yeden Sesi Fa bakiye diyezi (ırak) sesidir.
Seyir Özellikleri Çıkıcı bir makam olduğu için seyre genellikle durak perdesi civarından baş-
lanır. Dizinin sesleri üzerinde gezinerek neva perdesinde ilk kalış yapılır. Ge-
rekli asma kararlar gösterildikten ve genellikle yeden kullanıldıktan sonra
makama son verilir.

5.8.2. Rast Makamında Dizi Çalma

Türk müziği ses siteminde rast makamı dizisinin gösterimi şu şekildedir:

Yerinde Rast 5'lisi Nevada Rast 4'lüsü

& ( œ s ) w œ œ q œ ˙ œ œ s w
T K S T T K S

Ders İçi Çalışma

• Rast makamı dizisi aşağıda tampere sisteme uyarlanmış hâlleriyle verilmiştir. Sol majör
dizisiyle de benzerlik gösteren bu diziyi farklı nota değerleriyle detaşe, 2 ve 4 bağlı şekilde çalı-
şınız.
Rast makamının tampere sistemindeki gösterimi şu şekildedir:
# w w w
B w w w
w w

Re perdesi üzerinde rast makamı dizisinin gösterimi şu şekildedir:
#
B # w w w w
w w w w

Diziler ve İlgili Dağarcık 113