Page 86 - TİYATRO TARİHİ 9

Fars
İnsanların toplumsal düzen içinde eksik olan yanını gülünçleştirerek gösteren kaba saba taklit türüdür.
Sadakatsizlik, değişme, ikiyüzlülük, yalancılık ve başka insani kusurlar farsların en yaygın içerikleridir.

Fars, XIII. yüzyılda ortaya çıkmaya başlamıştır. Çocuk ve Kör Adam oyun metni en eski fars olarak bilinmektedir.
Oyunda bir körün dolandırıcı tarafından karnından konuşma numarasıyla nasıl aldatıldığı hikâye edilir.
Günümüze ulaşan farsların birçoğu, Fransa ve Almanya’da yazıya geçirilmiştir. Bunlar birkaç yüz dizelik kısa
oyunlardır. Oyun kişileri az, sergilenmesi sadedir. Basit bir aksiyon, çabuk bir şekilde gelişir.

Moralite (Ahlak Oyunu)
Öğretici bir oyun türüdür. XIV. yüzyılda dinsel oyun olarak ortaya çıkmış fakat zamanla din dışı konuları işlemiştir.
Moralite türünün kökenleri her biri yedi temel ahlak ilkesini esas alan, insanın ruhunu kaplayan, iyi ve kötünün
arasındaki çekişmeleri işleyen Pater Noster duaları, papaz öğütleri ve Hristiyanlıktaki ölüm sonrası düşünceye
dayanmaktadır.

Moraliteler önceleri amatörler, zamanla profesyoneller tarafından oynanmaya başlanmıştır. Alegorilere verilen
önem; merhamet, akrabalık, iyi işler gibi karakterlerin kostümlerinde yansıtılmıştır. Bu soyutlama başka
oyunlarda çok az görülmüştür. Alegorik figürlerin kostümleri çoğunlukla hayal gücüne dayanır.
Retorik Odaları
Bugünkü Belçika ve Hollanda topraklarında retorik odaları tarafından
moralitelere benzer oyunlar oynanmıştır. Retorik odaları, XIV. yüzyılın
başından itibaren şiir, müzik ve drama ile ilgilenmiştir. XVI. yüzyılda
Hollanda’da hemen her kentte en az bir oda bulunmaktadır.

1413’ten itibaren bu odalar arasında yarışmalar yapılmaya başlanmıştır.
Ortaya bir soru atılmış, buna cevap olarak çeşitli retorik odaları alegorik
oyunlar hazırlamış ve bunları oynamışlardır. En iyi olarak nitelendirilip
seçilenlere ödüller verilmiştir. Bu oyunlar, bu ülkelerde dinsel dram
gelişmediği için başlıca dramatik ifadeyi oluşturmuştur. 1625 yılından
itibaren profesyonel tiyatronun yaygınlaşmasıyla retorik odaları hızla
önemini kaybetmiştir.

İnterlud
Oyunlar çoğunlukla şarkı ve dans içermektedir. Genellikle kalabalık
şölen salonlarında oynanmış olduğu için çok az dekor ve oyuncuyla
oynanmıştır (Görsel 4.12).
š Görsel 4.12: İnterlud Sahnesi
Turnuva
Soyluluk ve krallık eğlenceleridir. X. yüzyılda şövalyeleri
savaşa hazırlamak amacıyla ortaya çıkmıştır (Görsel 4.13).
Bu turnuvalarda ölümler çok olunca XIII. yüzyılda yeni
düzenlemeler yapılmıştır. 1300’lerden itibaren turnuvalara
dramatik ögeler girmiştir. Bu eğlence türünün uluslararası
yönü de bulunmaktadır.

Mumming
Mumming oyunları 1500’lere dek saray eğlencesi olarak
kabul edilmiştir. Fransızcadaki maske, kılık değiştirme
kelimelerinden gelir. Mummingler Noel zamanında oy-
nanmıştır. Bu gösterimlerde çoğunlukla maske oyunlarına
benzer bir olay örgüsü gerçekleşir.

š Görsel 4.13: Bir turnuva oyunundan sahne

84
4. ÜNİTE