Page 85 - TİYATRO TARİHİ 9

Yeni Tiyatro Teknikleri
Orta Çağ tiyatrosunun günümüz çağdaş tiyatrosuna miras bıraktığı tiyatro unsurları mevcuttur.

Simultane [Simultan (Eş Zamanlı)]: Kilise içi dramlarda mansiyonların kullanımı sebebiyle zaman içinde
gelişmiş bir sahne tekniğidir.

İstasyon (Durak): Gezici tiyatro yapan oyun arabalarının peş peşe gösterimleri ile zaman içinde gelişmiş
sahne tekniğidir.

Epizodik Tiyatro: Simultane ve istasyon tekniklerinin birleşmesinden doğan tiyatro anlayışıdır.
Tüm bu unsurlara profesyonel oyunculuk kavramı eklenmiş, ilk kez Orta Çağ tiyatrosunda uygulanan köklü
gelenekler oluşturulmuştur.

= BİLGİ KUTUSU
Gotik mimari, Orta Çağ’ın son dönemlerinde Katolik Avrupa’da doğmuş ve özellikle XIII-XV. yüzyıllar
arasında etkili olmuştur. Tam anlamıyla dinî amaçlıdır. Zaman içinde bu özelliğini bir ölçüde kaybetmekle
birlikte daima Hristiyan kimliğini korumuştur.

Özel Efekt ve Makineler
Orta Çağ gösterimlerinin çoğunda gerçeklik duygusu özel efektlerle oluşturulmuştur. Efekt makinelerini kulla-
nan profesyoneller arttıkça oyunlardaki olağanüstü sahnelerin gösterimi de artmıştır. Uçma ve vahşet sahneleri
efektlerle sağlanmıştır. Sahnede gerçeklik olgusunu yakalayabilmek için doğal unsurlardan yararlanılmıştır.

Dönüşüm sahnelerinde ışıktan faydalanılarak özel efektler oluşturulmuştur. Örneğin dinsel bir oyunda Musa’nın
değneğini yılan bir sütuna dönüştürmesi canlandırılırken ışık ve özel efektlerden faydalanılmıştır.
Müzik
Orta Çağ’da oyun başlamadan önce oyuncular sahneye çıkana kadar müzik çalınmıştır. Oyun sırasında
çocuklardan oluşan melekler korosu ilahiler söylemiştir. Melekler tanrının bildirisini trompet ve borularla
bildirmiştir. Sahneler arasındaki geçişlerde çalgılarla ya da insan sesiyle müzik yapılmıştır. Şarkılar kilise
korosunda yer alan çocuklar tarafından söylenmiş, müzik ise çalgı çalmayı bilen müzisyenler tarafından
yapılmıştır.

Seyirci ve Seyir Yeri
Çoğu yerde oyunlar her yıl oynanmamıştır. Döngüsel oyunların düzenlendiği yerlerde bile gösterimlerin
arasındaki süre iki yıl ile on yıl arasında değişmiştir. Gösterim başlamadan önce çeşitli araçlarla gelecek oyun
tanıtılmış, kent kapılarına ilanlar asılmış ve temsilin başlamasına birkaç gün kala kostümlü oyuncularla bir geçit
alayı kent içinde dolaşmıştır.

Gösterim günlerinde bir haberci kentten boru çalarak halkı oyunlara çağırmıştır. Seyirci yerel halk ve komşu
yörelerden oluşmuştur. Bazı yerlerde gösteri sırasında ev ve iş yerlerini hırsızlara karşı korumak için özel
koruyucular görevlendirilmiştir.

Gösterim saatleri değişiklik göstermiştir. Bazen sabah yedide başlayıp on bire kadar sürmüş bazen de bir saatlik
bir aradan sonra akşam altıya kadar devam etmiştir. Bazılarında oyunlar öğleden sonra gösterimi olarak art
arda oynanırken bazılarında ise hiç ara verilmemiştir. Yüksek memur, rahip ve önemli konuklar dışında önceden
kimseye yer ayrılmamıştır.

4.1.2.2. Din Dışı Dramatik Biçimler
Din dışı oyunlar XIII. yüzyıldan sonra düzenli olarak gelişmiştir. Günümüze kadar ulaşan yapıtların çoğu
1400’den sonra yazılmıştır. Orta Çağ’ın sonundaki din dışı eğlenceler arasında fars, moralite, retorik odaları,
interlud, mumming (mamming), kılık değiştirme oyunları, turnuva, geçit alayları gibi türler yer almaktadır.

83
ORTA ÇAĞ’DA TİYATRO