Page 227 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BIYOLOJI

KONU SUYUN TAŞINMASINDA STOMALARIN ROLÜ
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

SUYUN TAŞINMASINDA STOMALARIN ROLÜ
Terleme ve Stomaların Açılıp Kapanma Mekanizması
• Bitkilerde terleme hızı stomalar tarafından düzenlenir. Çünkü bitkinin kökleriyle aldığı suyun büyük bir kısmı (yaklaşık
%95) yapraklardaki stomalardan buharlaşır.
• Gövdedeki lentisellerden ve yapraktaki ince kütikula tabakasında da terlemeyle bir miktar su kaybı olur. Terleme ile
bitkide fazla ısınan yaprakların soğutulması ve köklerle alınan suyun yukarılara taşınması sağlanır.
• Stoma, epidermis hücrelerinin özelleşmesi ile oluşan iki adet bekçi hücre tarafından kuşatılmıştır. Bekçi hücreler, klorop-
last bulundurur ve stomanın açılıp kapanmasını sağlar. Bekçi hücrelerin etrafında komşu epidermis hücreleri vardır.

• Çiçekli bitkilerin çoğunda bekçi hücrelerin stoma açıklığına bakan çeperleri kalınken komşu epidermis hücrelerine
bakan çeperi incedir. Çeperlerdeki bu kalınlık farkı, stomanın açılıp kapanmasında önemli rol oynar.

Kapalı stoma

Komşu hücre

Açık stoma

Kapalı ve açık stomalar (x400)

• Hücre çeperlerindeki selüloz mikrofibrillerin ışınsal yönelimi de stomaların açılmasında etkilidir.
• Stomalar çoğunlukla gündüzleri açık, geceleri kapalıdır. Bu durum, bitkilerin fotosentez yapmadığı zamanlarda su kay-
bını önler. Bekçi hücrelerde kloroplast bulunduğundan yeterli ışık varlığında bitki fotosentez yapar. Fotosentez sonucu
oluşan besin maddeleri (glikoz) bekçi hücrelerin ozmotik basıncını artırır. Ayrıca bekçi hücreler ışık ile uyarıldıklarında
+
+
komşu hücrelerden K iyonunu aktif taşıma ile alıp biriktirir. Fotosentez ürünleri ve K iyonu derişimindeki artışla bekçi
hücreler içindeki ozmotik basınç artar.
• Komşu hücrelerden bekçi hücrelere ozmozla su geçer ve turgor basıncı artar.
• Turgor basıncının artması, bekçi hücrelerde dışa bakan ince çeperleri kalın çeperlere göre daha çok esneterek iter ve
bekçi hücrelerin arasındaki açıklık genişler. Böylece stoma açılmış olur.
Epidermis hücresi
Kalın hücre duvarı
Kloroplast

İnce hücre duvarı

Çekirdek
Koful

Stoma açıklığı
Bekçi hücreleri
Stomanın açık hâli

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 227