Page 228 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

SUYUN TAŞINMASINDA STOMALARIN ROLÜ

• Bu mekanizmanın dışında stoma, hava boşluklarında karbondioksidin azalması ile açılır. Karbondioksit miktarındaki
azalma ise mezofil hücrelerinde fotosentezin başlaması ile gerçekleşir.
• Stomanın kapanması, açılmasının tersine gerçekleşen olaylar ile olur. Işık olmadığında bekçi hücreler fotosentez
+
yapmaz ve K iyonları komşu hücrelere geçer. Bekçi hücrelerin ozmotik basıncı düşer ve komşu hücrelere su geçişi
gerçekleşir.
• Turgor basıncı düşen bekçi hücreler arasındaki boşluk kapanır. Böylece stoma kapanmış olur.
• Nişastanın sentezi stomaların kapanmasına neden olur.

Kloroplast

Koful

Çekirdek

Bekçi hücreleri
Stomanın kapalı hâli

• Su, pH, sıcaklık, karbondioksit miktarı gibi çeşitli çevresel faktörlerin etkisiyle de stoma kapanabilir.
• Suyun yetersiz kalması bekçi hücrelerde absisik asit üretimine neden olur ve asitliğin artmasıyla stoma kapanır. Sı-
caklığın artmasıyla mezofil hücrelerin solunum hızı da artar. Solunum sonucu açığa çıkan karbondioksit, yapraktaki
hava boşluklarında birikir. Hava boşluklarındaki CO miktarının artması, stomaların gündüzleri bile kısa süreli kapalı
2
kalmasına neden olur.

Lohusa otu bitkisinin yaprak kesitinde epidermise gömülmüş stoma (x400)
Terlemeye Etki Eden Çevresel Faktörler

Bitkilerde terlemeye etki eden faktörler genetik ve çevresel olmak üzere iki grupta incelenir.
¡ Genetik faktörlerden olan yapraktaki tüy miktarı ve kütikula kalınlığı terlemeyle ters orantılıdır. Yaprak yüzeyinin ge-
nişliği, stoma sayısı, iletim demetlerinin sayısı, emici tüy hücrelerinin sayısı terlemeyle doğru orantılıdır. Stomaların
yapraktaki konumları da terlemede etkilidir.
¡ Çevresel faktörler arasında yer alan havanın sıcaklığı ve nemi, rüzgâr, ışık şiddeti, atmosferdeki CO miktarı, bekçi
2
hücrelerdeki CO miktarı ve topraktaki su miktarı terlemede etkilidir.
2

228 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT