Page 223 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BIYOLOJI

KONU KÖKLERDE SU VE MİNERAL EMİLİMİ
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

KÖKLERDE SU VE MİNERAL EMİLİMİ
Köklerde Su-Mineral Emilimi ve Ksileme Taşınma Yolları
• Kök sistemi, bitkinin toprağa tutunmasını ve topraktan suyun alınmasını sağlar. Kökteki emici tüyler, topraktan aktif ta-
şıma ile aldığı mineralleri ve tuzları biriktirir. Bu birikim, emici tüylerdeki osmotik basıncın toprak çözeltisine göre daha
+
yüksek olmasını sağlar. Kök hücrelerinde K iyonu, topraktaki yoğunluğundan yüzlerce kat fazla olabilir. Bu sayede
kökteki emici tüylere osmozla su geçer.
• Bitkilerde suyun taşınması ksilem borularıyla gerçekleşir. Bu yüzden topraktan emilen suyun ve minerallerin ksileme
kadar iletilmesi gerekir.
İletim iki yolla gerçekleşir.
1. yol, suyun emici tüylere girip hücreden hücreye plazmodezmlerden geçerek ksileme kadar taşınması simplast yoldur.
2. yol, hücreye girmeden hücre çeperleri ve çeperlerin çevresinde bulunan hücreler arası boşlukta taşınması apoplast
yoldur.
Böylece su; emici tüylerden epidermise, epidermisten kök korteksine (parankimasına), korteksten de endodermise ulaşır.
• Endodermis duvarlarındaki kaspari şeridi suya geçirimsizdir. Kaspari şeridi, su moleküllerini belirli bölgelerden geç-
meye zorlayan bir bariyerdir. Su, endodermis içinde belirli bölgelerden hareket ederek merkezî silindirdeki ksileme ula-
şır. Suyun ve minerallerin alımı bu yolla daha hızlı olur. Ksileme ulaşan su, kök ve gövde içinde yukarı doğru hareket
ederek yapraklara kadar ulaşır.

Köklerde su ve mineralin emilimi ve ksileme taşınma yolları

• Bitkiler, ihtiyaç duyduğu mineralleri toprak çözeltisinden suda çözünmüş hâlde alır. Bu olay iki yolla gerçekleşir. Birinci
yol enerji harcanmadan gerçekleşen pasif taşıma ile alınması, ikinci yol ise ATP harcanarak gerçekleşen aktif taşıma
+
ile alınması ya da biriktirilmesidir. Kökte suyun ozmazla, K iyonunun aktif taşımayla alınması buna örnek olarak gös-
terilebilir.
Bitkiler Tarafından Kullanılan Makro ve Mikro Elementler
• Bitkilerin yaşamsal faaliyetleri için çok fazla miktarda ihtiyaç duyduğu elementlere makro elementler adı verilir.

• Makro elementlerden bazıları bitkinin yapısını oluşturan organik bileşiklerin başlıca bileşenidir. Bazıları da bileşik en-
zim yapısında kofaktör olarak bulunur ve enzim aktivasyonunu sağlar.
• Bitkilerin yaşamsal faaliyetleri için çok az miktarda ihtiyaç duyduğu elementlere mikro elementler adı verilir.
• Mikro elementler, bileşik enzim yapısında kofaktör olarak bulunur ve enzim aktivasyonunu sağlar.

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 223