Page 74 - Konu Özetleri AYT Coğrafya

COĞRAFYA

KONU TÜRKİYE’NİN BÖLGESEL KALKINMA PROJELERİ
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

TÜRKİYE’NİN BÖLGESEL KALKINMA PROJELERİ

• Türkiye’de bölgeler arası ekonomik ve sosyal farklılıkları gidermek için bölgesel kalkınma çalışmaları başlatılmıştır.
Ekonomik ve sosyal kalkınma için gerekli her türlü kaynağın, nüfus ve ekonomik faaliyetlerin ülkenin her yerinde den-
geli dağılması hedeflenmiştir.
• Türkiye’de bölgesel gelişim farklılıklarının azaltılmasıyla ilgili çalışmalar Planlı Bölgesel Politikalar Dönemi’nde (1960
sonrası) başlamıştır.
• Bu kapsamda uygulanan politikaların ilki, 1963-1967 yıllarını kapsayan Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı; sonuncusu
2024-2028 yıllarını kapsayan On İkinci Kalkınma Planı’dır.

GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ (GAP)
• GAP; Türkiye’nin güneydoğusundaki su kaynakları ve
tarım topraklarını geliştirmek, hidroelektrik enerji üret-
mek ve sulu tarım yapılan alanları genişletmek amacıyla
1977’de hayata geçirilmiştir.
• Sulama ve enerji yatırımlarına yönelik başlayan proje;
günümüzde tarım, sanayi, ulaştırma, eğitim, sağlık, kırsal
ve kentsel altyapı yatırımlarını da içine alan bölgesel bir
kalkınma projesine dönüşmüştür.
GAP’ın kapsadığı iller

Güneydoğu Anadolu Projesi’nin (GAP) Temel Amaç ve Hedefleri (2021-2023)

AMAÇLAR HEDEFLER

• Tarımsal üretimde rekabet gücünün artırılması
Tarımda rekabet
gücünün artırılması ve • Kırsal nüfusun gelir düzeyi ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesi
sürdürülebilir çevre
• İklim değişikliğiyle mücadelede enerji ve çevre politikası dönüşümlerinin uygulanması

• GAP turizminin rekabet gücünün artırılması
Turizm ve sanayide • Kültürel mirasın korunması ve turizme kazandırılmasının desteklenmesi
ekonomik büyüme
• Sanayi, girişimcilik ve AR-GE’nin desteklenmesi

• Beşerî kapasiteyi artırmaya yönelik faaliyetler yürütülmesi
Beşerî ve kurumsal
kapasitenin geliştirilmesi • Sosyal ve kültürel hayatın desteklenmesi
• Dezavantajlı grupların sosyal hayata katılımının artırılması

• GAP kapsamında 2020 yılı itibarıyla 14 hidroelektrik santrali tamamlanmış, böylece enerji üretimine yönelik yatırım
oranı %91,2’ye ulaşmıştır.

• Proje kapsamındaki sulamaların devreye girmesiyle yaş sebze, meyve ve endüstri bitkilerinin üretiminde ve ürün çe-
şitliliğinde büyük artış sağlanmıştır.
• Bölgedeki ulaşım ağının geliştirilmesine yönelik olarak Gaziantep-Şanlıurfa Otoyolu başta olmak üzere çeşitli kara
yolu güzergâhlarının çok şeritli hâle getirilmesi planlanmıştır.
• Göbeklitepe, Nemrut Dağı Millî Parkı, Halfeti, Harran, Zeugma ve Haleplibahçe bölgedeki önemli kültürel varlıklardır.
Bölgenin sahip olduğu kültürel zenginlik, turizm sektörünü de harekete geçirmiştir.
• GAP Bölgesi, uygulanan kalkınma hamleleri sayesinde ihracat düzeyinde önemli artışlar kaydetmiştir. Bölge ihracatı,
2000 yılında 503 milyon dolar iken 2023 yılında 14 milyar doları geçmiştir.
74 MEBİ KONU ÖZETLERİ COĞRAFYA - AYT