Page 78 - Konu Özetleri AYT Coğrafya

COĞRAFYA

KONU HİZMET SEKTÖRÜ VE ULAŞIM
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

HİZMET SEKTÖRÜ VE ULAŞIM

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE HİZMET SEKTÖRÜ
• Ekonomik faaliyetler tarım, sanayi ve hizmet sektörü olarak üç ana kola ayrılmaktadır. Tarım ve sanayide doğrudan bir
üretim söz konusu iken hizmet sektöründe insanlara ve diğer ekonomik faaliyetlere ürün ve hizmet sağlanması esastır.
• Geçmişten günümüze gelişme gösteren hizmet sektörüne eğitim, sağlık, ulaşım, turizm, ticaret, bankacılık, pazarla-
ma, güvenlik, sigortacılık, hukuk, belediye ve büro hizmetleri örnek verilebilir.
• Gelişmiş ülkelerde hizmet sektörünün GSMH içindeki payı %65-75, gelişmekte olan ülkelerde ise %50-65 civarında-
dır.
• Hizmet sektörünün geliştiği ülkelerde çalışan nüfusun büyük bölümünün bu alanda istihdam edildiği görülmektedir.
• Hizmet sektörünü oluşturan faaliyet alanlarından biri ticaret sektörüdür.
• Dış ticaretin ana unsurlarından olan ihracat; GSMH’yi artırır, teknolojik gelişmeye ve döviz girdisinin yükselmesine
imkân sağlar. Türkiye’de dış ticaret hacmi 2023 yılında 617 milyar dolara yükselmiştir.
• Türkiye’de turizm; döviz girdisi sağlama, dış ticaret açığını ve işsizliği azaltma konularında kalkınmayı destekleyen
önemli bir sektördür. Türkiye’de turizm geliri 2023 yılında 54 milyar dolara yükselmiştir.
• Türkiye’de havalimanı sayısının artması, otoyol ağının genişlemesi, kara yollarındaki ulaşım kalitesinin artması ve
yüksek hızlı tren hatlarının hizmete girmesi ulaşıma verilen önemin göstergeleridir.

ULAŞIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Ulaşım, insanın ve onun ürettiği mal ile hizmetlerin çeşitli araçlarla bir sahadan başka bir sahaya taşınması faaliyetidir.

ULAŞIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Doğal Faktörler Beşerî Faktörler

• Nüfus yoğunluğu
• Sermaye
• Coğrafi konum • İş gücü
• Yeryüzü şekilleri • Ekonomik faaliyetlerin
• İklim özellikleri
• Teknolojik gelişmeler ve
imkânlar
Doğal Faktörler
a) Coğrafi Konum
Herhangi bir yerin konumu, ulaşım faaliyetleri üzerinde etkin rol oynar. Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine yakın
olduğu bir konumda bulunan Türkiye, ulaşım bakımından çok önemli bir konumdadır.
b) Yeryüzü Şekilleri
Yükselti, engebe durumu, dağların uzanış doğrultusu ve eğim; ulaşım sistemleri ve yol güzergâhı seçimini etkilemektedir.
c) İklim
Aşırı sıcaklar, sağanak yağışlar, yoğun kar yağışları, buzlanma, sis ve şiddetli rüzgârlar ulaşım sistemleri üzerinde etkili
olan hava şartlarından bazılarıdır. Hava olaylarının ulaşım sistemleri üzerindeki etkileri farklı boyutlarda olabilir.
Beşerî Faktörler
a) Nüfus Yoğunluğu
Nüfusun yoğun olduğu yerlerde ulaşım sistemleri çeşitlenmiş ve gelişmiştir. New York, Londra, Tokyo ve İstanbul bu tür
şehirlerden bazılarıdır.
b) Ekonomik Faaliyetler
Ekonomik faaliyetlerin gelişimi ile ulaşımda da gelişmeler yaşanırken ulaşım sistemlerinde kaydedilen gelişme de ekono-
mik kalkınmayı etkilemesi bakımından önemli bir yere sahiptir.
c) Teknolojik Gelişmeler
Teknolojik gelişmeler, ulaşım sistemlerinin çeşitlenmesini sağlarken nitelikli iş gücünün ve sermayenin önemini de artır-
maktadır.
78 MEBİ KONU ÖZETLERİ COĞRAFYA - AYT