Page 82 - Konu Özetleri AYT Coğrafya

DÜNYADA VE TÜRKIYE'DE TICARET

Uzak Doğu Bölgesel Serbest Ticaret Anlaşması (RCEP)
Uzak Doğu’daki bölgesel ticaret anlaşmalarından biri olan Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) Zirvesi’nde (Endo-
nezya, 2011) tasarlanarak Vietnam Zirvesi’nde imzalanmıştır (2020). Dünyanın en büyük serbest ticaret anlaşması olarak
kabul edilen RCEP, gelişmişlik seviyeleri farklı ülkelerin taraf olduğu önemli bir sözleşmedir.
TÜRKIYE’DE TICARET
Türkiye’de iç ticaret hareketli bir yapıya sahiptir. Türkiye’de iç ticaretin canlı olmasında etkili olan faktörler; yüz ölçümünün
büyük olması, nüfusunun fazla olması, iklim koşullarına bağlı olarak çeşitlenen tarım ve hayvancılık faaliyetleri, nüfusun
düzensiz dağılması, yer altı kaynaklarının ve sanayi tesislerinin dağılımının farklılık göstermesi, gelişmiş ulaşım ağı, pazar-
lama ve reklamcılık faaliyetleridir. Genel itibarıyla Türkiye’nin iç ticaretinde tarımsal ve hayvansal ürünler, sanayi ürünleri
ve hizmet sektörüne ait ürünler yer almaktadır.

TARIM VE HAYVANCILIK ÜRÜNLERI SANAYI VE MADEN ÜRÜNLERI HIZMET SEKTÖRÜ

Tarım ürünleri (buğday, çay, zeytin,
Otomotiv Eğitim
pirinç, turunçgiller vb.)
Hayvansal ürünler (et, süt, yumurta vb.) Makine Sağlık
Su ürünleri Tekstil Turizm
Orman ürünleri Deri Ulaşım
Kimya ve petrol ürünleri Bankacılık
Taşa bağlı sanayi ürünleri
Türkiye’de iç ticarete konu olan bazı ürünler (TÜİK, 2021)

• Türkiye’de ticarete konu olan ürünlerin pazarlanması
toptan, perakende ve elektronik ticaret şeklinde ger-
çekleşmektedir.
• Toptan ticaret, üretilen ürünün tüccarlar tarafından bü-
yük miktarlarda satın alınmasıdır.
• Perakende ticaret, ürünlerin tek tek veya küçük parça-
lar hâlinde satılmasını ifade eder.
• E-ticaret, herhangi bir ürünün genel ağ kanalıyla pa-
zarlanması olarak adlandırılmaktadır. E-ticaret, dünya-
da olduğu gibi Türkiye’de de her geçen gün daha fazla
talep görmektedir.
• Büyük şehirler; tarımsal ürünler, sanayi ürünleri ve hiz-
met sektörü açısından iç ticaretin yoğun olduğu alan-
lardır. Borsa ve finans faaliyetlerinin de merkezi olan İstanbul, yurt içindeki en büyük ticaret merkezidir. İzmir, Ankara,
Bursa, Gaziantep, Adana gibi şehirler diğer önemli ticaret merkezleri arasında yer almaktadır. Bölgesel düzeyde olan
ticaret merkezlerine ise Konya, Kayseri, Malatya, Erzurum, Diyarbakır, Samsun, Trabzon, Mersin ve Antalya şehirleri
örnek verilebilir.
• Organize sanayi bölgelerinin yoğunlaştığı (İstanbul, Kocaeli, Bursa, Tekirdağ vb.) veya zengin maden rezervlerine
sahip olan alanlar (Zonguldak, Batman vb.) aynı zamanda nüfus yoğunlukları bakımından da önemli tüketim merkez-
leridir.
• Tarım bölgeleri, tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin yoğun olduğu alanları kapsar. Rize’de çay, Ordu’da fındık, Antal-
ya’da sera ürünleri ve turunçgiller, Konya’da buğday, Kars’ta et ve süt ürünleri iç ve dış pazarlarda alıcı bulan tarımsal
bölge ürünlerine örnek verilebilir.
• Turizm bölgeleri ticaret ve tüketim açısından öne çıkan alanlardır. Bodrum, Marmaris, Çeşme kıyı turizmi; Uludağ, Kar-
talkaya, Palandöken kış turizmi; Kapadokya doğa ve kültür turizmi açısından önemli ticaret merkezleri hâline gelmiştir.
• Pazarlar, birçok yerleşim yerinde haftanın belli günlerinde kurulan ve üretici ile tüketicinin alışveriş için buluştuğu
yerlerdir.
• Haller, haftanın her günü faaliyet gösteren ve yaş meyve-sebzelerin toptan alım satımının yapıldığı alanlardır.
• Panayırlar, yılın belli dönemlerinde kurulan, satış yapma ve sergi açma imkânı sunan büyük pazar alanlarıdır.
• Fuarlar; yöresel, bölgesel ve uluslararası alanda çeşitli ürünlerin tanıtılması, pazarlanması amacıyla kurulan ve kurul-
dukları yerin ekonomisine önemli katkılar sunan alanlardır.

82 MEBİ KONU ÖZETLERİ COĞRAFYA - AYT