Page 87 - Konu Özetleri AYT Coğrafya

TÜRKİYE TURİZMİ

TÜRKİYE’DE TURİZM POLİTİKALARI
Türkiye’nin turizm politikaları, iki dönem hâlinde ele alınabilir. Birinci dönemde yaşanan gelişmelere; İktisat Bakanlığına
bağlı bir turizm bürosu açılması (1934), 1950’li yıllardan itibaren altyapı ve üstyapı hizmetlerinde artış görülmesi, tarihî
eserlerin restore edilmesi, Turizm Endüstrisi Teşvik Kanunu’nun çıkarılması ve Turizm Bakanlığının kurulması örnek ve-
rilebilir. 1982’de Turizmi Teşvik Yasası çıkarılması Türkiye turizminde dönüm noktası olmuştur. İlk planlamalar; daha
çok kitle turizmine ve bu turizmin İstanbul, Göreme, Uludağ, Batı ve Güneybatı Anadolu gibi belli yerlerde gelişmesine
yönelik yapılmıştır. Sonraki dönemde turizm yatırımlarına öncelik verilmiş, turist sayısının artırılmasına yönelik çalışmalar
yapılmış, turizmin sürdürülebilirliği sağlanmaya çalışılmıştır. Son dönemde uygulanan turizm politikalarında bütüncül yak-
laşımın tercih edildiği görülmektedir. Türkiye turizminde planlı dönemler (1963’ten günümüze kadar); genel olarak hazırlık
(1980’e kadar), gelişme (1980-1990), olgunluk dönemi (1990 sonrası) şeklinde sınıflandırılabilir.
Türkiye’de Turizm Politikalarının Etkileri
Çevresel Etkiler
Turizm politikalarının ilk döneminde kıyıların turizmde ön planda olması nedeniyle kıyılarda aşırı yığılma, plansız yerleşme,
hava, su ve gürültü kirliliği gibi sorunlara neden olmuştur. 1980’den sonra bu sorunları çözmek için tarihî, doğal ve kültürel
yerlerin büyük bir kısmı kamulaştırılmış, ilgili yerler turizm bölgeleri ve sit alanı ilan edilmiştir. Günümüzde çevre duyarlılı-
ğına yönelik Mavi Bayrak, Yeşil Anahtar, Yeşil Yıldız gibi uygulamalar vardır.
Ekonomik Etkiler
Turizmin ülke ekonomisindeki payı, 1982 yılında çıkarılan Turizmi Teşvik Kanunu ile hızlı bir yükseliş sürecine girmiştir.
Turizmin kalkınmada özel önem taşıyan sektör kapsamına alınması (1985), kalkınma planları içinde turizm özel ihtisas
çalışmalarına yer verilmesi ve "2023 Türkiye Turizm Stratejisi" turizmin gelişmesine katkı sağlamıştır. Uygulanan bu politi-
kalar sayesinde yurda gelen turist sayısı artmış, döviz girdisi sağlanmış, istihdam oluşmuş ve dış ticaret açığının azalma-
sına katkı sağlanmıştır.
Kültürel Etkiler
Kültürler arası etkileşimin sağlanması, farklı kültürlere karşı hoşgörü bilincinin gelişmesi; sanat, zanaat gibi yerel kültür
unsurlarının tanıtılması ve turistik bölgelerde yabancı dil öğrenenlerin sayısının artması turizmin kültür üzerindeki olumlu
etkilerindendir. Hızla büyüyen turizm alanlarında yerel halkın kent kültürüne uyum sağlamakta zorlanması ve özenti sonu-
cu bazı yerlerde kültür yozlaşmasının yaşanması da kültür üzerindeki olumsuz etkilerine örnek verilebilir.
TURİZMİN TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ YERİ
Turizm, ülkelerde döviz girdisi sağlaması ve ödeme dengesini düzenlemesi bakımından ayrı bir öneme sahiptir. Ayrıca
turizm, dış ticaret açığının azaltılmasına, ilişkili olduğu diğer sektörlerin (ulaşım, ticaret, inşaat, yiyecek-içecek, konaklama
vb.) gelişmesine de katkı sunmaktadır. Türkiye’de yürütülen turizm faaliyetleri 1980’den sonra ülke ekonomisinde etkisini
göstermeye başlamış, 2000’li yıllarda ise bu etki önemli ölçüde artmıştır. Son yıllarda yaşanan pandemi süreci, küresel
bazlı krizler ve coğrafi konuma bağlı jeopolitik riskler (Rusya-Ukrayna Savaşı) Türkiye turizmini olumsuz etkilemektedir.

Turizm Gelirlerinin GSYH
Yıllar Gelen Turist Sayısı (Bin Kişi) Turizm Gelirleri (Milyar $)
İçindeki Payı (%)

1980 1.288 1,3 0,6

2000 9.586 15,1 2,9

2010 33.027 24,9 3,23

2019 51.860 34,5 4,58

2021 29.357 24,5 3,04

2023 57.077 54,3 4,85

COĞRAFYA - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 87