Page 92 - Konu Özetleri AYT Coğrafya

COĞRAFYA

KONU ÜLKELERİN GELİŞMİŞLİĞİ
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

ÜLKELERİN GELİŞMİŞLİĞİ

TEKNOLOJİK GELİŞMELERİN KÜLTÜREL VE EKONOMİK ETKİLERİ
Teknoloji, insanların hayatını kolaylaştıran araç ve sistemlerin geliştirilmesi olarak tanımlanabilir ve ekonomik faaliyetle-
rin büyümesine, çeşitlenmesine ve üretim, dağıtım ve tüketim faaliyetlerinin önemli aşamalar kaydetmesine büyük katkı
sağlar.
Sanayi üretiminde teknolojinin kullanımı, son iki yüzyıl içerisinde dört sanayi devrimini tetiklemiş ve günümüzde 4. Sanayi
Devrimi, bilgi ve iletişim teknolojilerinin sanayide kullanımıyla ortaya çıkmıştır. Bu durum ürün kalitesini artırmış, maliyetleri
düşürmüş ve fazla üreten ülkeleri yeni pazarlara yönlendirmiştir.
Ulaşım teknolojilerindeki gelişmeler, insanların denizaşırı ülkelere ve uzak diyarlara seyahat edebilmelerini sağlamış, kül-
türel etkileşim, dış ticaret ve turizme katkı sağlamıştır.
Kitle iletişim araçları, iletişim ve haberleşmeyle birlikte tüketim alışkanlıklarını da etkiler. Bilişim teknolojileri, iletişim ve
etkileşimi artırarak küresel bir veri ağı oluşmasını sağlamış, bu verilerin birçok sektörde kullanımı ile birçok alanda zaman
ve maliyet tasarrufu sağlanmıştır.
Teknolojideki gelişmeler, yeni iletişim modelleri ve yaşam biçimleri yaratmıştır. Örneğin, 1970'lerde yaygın olan televizyon
ve radyo gibi araçlar, günümüzde etkileşimli telefonlar, internet ve mobil teknolojilerle yer değiştirmiştir.
İletişim teknolojisindeki ilerlemeler, bireylerin duygu ve düşüncelerini dünyanın her tarafına kolayca iletebilmesini ve kültü-
rel etkileşimin hızlanmasını sağlamıştır. Sosyal medyanın bu süreçte önemli bir rolü vardır. Ancak, bu gelişmeler bireylerin
aile ve arkadaş ortamlarından uzaklaşmasına ve insan ilişkilerinin zayıflamasına neden olmaktadır.
GELİŞMİŞLİK SEVİYESİNİN BELİRLENMESİNDE ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER
Dünyada yer alan toplumlarda ana hedef, daha iyi yaşam koşullarına sahip olmaktır. Bu hedefin gerçekleşebilmesi için
ülkeler, ekonomik göstergelerini geliştirmeye çalışırlar. Ekonomik veriler ülkelerin gelişmişlik seviyelerinin belirlenmesinde
önemli bir etken olsa da tek başına yeterli değildir.

ÜLKELERİN GELİŞMİŞLİK SEVİYELERİNİN BELİRLENMESİNDE KULLANILAN BAZI ÖLÇÜTLER
• Ekonomik sektörlerin GSYH’deki oranı • Yetişkin okuryazar oranı
• Temel hak ve özgürlüklere sahip olma durumu • Bebek ölüm oranı
• GSYH ve kişi başına düşen millî gelir • Teknoloji kullanımı
• Mal ve hizmet ihracatı miktarı • Gelir dağılımı
• Sağlık hizmetlerine erişim • Şehirleşme oranı
• Enerji kullanım miktarı • Okullaşma oranı
• Ortalama yaşam süresi • Beslenme düzeyi
GSYH oranı, ülkelere ait kalkınma düzeyinin belirlenmesinde üzerinde en çok durulan husustur. Bu oranın yüksek oldu-
ğu ülkelerde gelişmişlik seviyesinin daha yüksek olduğu gözlemlenmektedir. GSYH’de yüksek paya sahip olan pek çok
ülkede yaşam kalitesinin düşük olması, gelir dağılımındaki adaletsizlik gibi nedenler gelişmişlik anlamında GSYH’nin tek
başına yeterli olmadığını göstermektedir.
Kalkınmanın yalnızca ekonomik büyümeye göre değerlendirilmesi yetersiz kalmaktadır. Ortaya çıkan bu eksiklik, insan
odaklı ölçme tekniklerinin geliştirilmesiyle büyük oranda giderilmiştir. İnsani Gelişme Endeksi (İGE), ortalama yaşam
süresi, satın alma gücü, okuryazarlık ve okullaşma oranı gibi kriterlere dayanan bir ölçümdür.
Beklenen Ortalama Kişi Başına
İGE Doğumda Beklenen
Ülke İGE Değeri Eğitim Süresi Eğitim Süresi Düşen GSMH
Sıralaması Yaşam Süresi (Yıl)
(Yıl) (Yıl) Miktarı ($)
İsviçre 1. 0.962 78.6 14.1 10.5 56.748
Danimarka 6. 0.948 81.4 18.7 13.0 60.365
Türkiye 48. 0.838 76 18.3 8.6 31.033
Burundi 187. 0.426 61.7 10.7 3.1 732
Nijer 189. 0.400 61.6 7 2.1 1.240

2021 Yılı İnsani Gelişme Endeksine Göre Bazı Ülkeler (UNDP,2022)
92 MEBİ KONU ÖZETLERİ COĞRAFYA - AYT