Page 90 - Konu Özetleri AYT Coğrafya

ÜLKELERİN KONUMUNUN ETKİLERİ VE TÜRKİYE’NİN JEOPOLİTİK KONUMU

TÜRKİYE’NİN JEOPOLİTİK KONUMUNUN BÖLGESEL ETKİLERİ
• Türkiye, coğrafi konumu ve bu konumundan kaynaklanan jeopolitik imkânları çerçevesinde bölgesel ve küresel düzey-
de bazı jeopolitik bölgelerle iç içedir.
• Türkiye’nin bölgesel ölçekte iç içe olduğu Orta Asya, Orta Doğu, Kafkasya ve Balkan ülkeleri ile siyasi, askerî, ekono-
mik ve kültürel alanda çok önemli iş birliği ve anlaşmaları bulunmaktadır.
Kafkasya
• Türkiye’nin kuzeydoğusunda Karadeniz ile Hazar
Denizi arasında bulunan ve yaklaşık 440.000 km� yüz
ölçümüne sahip bir bölgedir.
• Batısında Karadeniz, doğusunda Hazar Denizi, kuzey
ve güneyinde yüksek dağlar yer alır.
• Bölgede SSCB’nin 1991 yılında dağılması sonucu ba-
ğımsızlığını ilan eden Azerbaycan, Gürcistan ve Erme-
nistan devletleri kurulmuştur. Kafkasya, bu devletlerin
yanı sıra Rusya Federasyonu’na bağlı özerk cumhuri-
yetlere de ev sahipliği yapmaktadır.
• Kafkasya; petrol, doğal gaz, demir, kömür gibi önemli Kafkasya
yer altı kaynaklarına sahip bir bölgedir.

• Azerbaycan’da çıkarılan petrol ve doğal gazın Türkiye üzerinden Avrupa ülkelerine pazarlanması amacıyla boru hat-
ları inşa edilmiştir.
• Tarihî İpek Yolu’nun tekrar canlandırılması için yapılan Bakü-Tiflis-Kars Demir Yolu; Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye
arasındaki ilişkilerin geliştirilmesinde etkili olacaktır.
Orta Doğu
• Orta Doğu; Anadolu’nun güneyinden başlayarak Ak-
deniz’in doğu kıyıları, Mısır, Süveyş Kanalı, Kızıldeniz,
Basra Körfezi ve İran arasında kalan bölgeyi kapsa-
maktadır.
• Orta Doğu; ekonomik, politik, ideolojik, kültürel vb.
anlaşmazlıkların sıkça yaşandığı bir bölgedir. Türkiye,
bölgedeki sorunların kendi topraklarına yansımaması
için sınır komşusu olduğu devletler ve bölge ülkeleriyle
iş birliği içinde hareket etme gayretindedir. Yaşanan so-
runların ancak ülkeler arası iş birliği ve diyalog yoluyla
çözüleceğini düşünen Türkiye; bu kapsamda sosyal,
kültürel, ticari ilişkilerin geliştirilmesi yönünde adımlar
Orta Doğu’da yer alan ülkeler ve Türkiye
atılmasına öncülük etmektedir.
Balkanlar
• Balkanlar, Avrupa kıtasının güneydoğusunda yer alan
ve yaklaşık 500.000 km� yüz ölçümüne sahip bir yarı-
madadır.
• Doğusu, batısı ve güneyi denizlerle çevrili olan bu
yarımadanın kuzey sınırını genel itibarıyla Tuna Nehri
oluşturmaktadır.
• Balkan ülkeleri XIV. yüzyılın ortalarından itibaren Os-
manlı egemenliğine girmiş ve XX. yüzyılda yaşanan
Balkan savaşlarına kadar bu egemenlik sürmüştür. Gü-
nümüzde hâlâ istikrara kavuşamayan bölgede önemli
miktarda Türk ve Müslüman nüfusu bulunur. Bu sayede
yakın etkileşim kurulan bölgede yaşanan Batı Trakya, Balkanlar
Bosna Hersek, Makedonya ve Kosova sorunları ülke-
mizi yakından ilgilendirmektedir.

90 MEBİ KONU ÖZETLERİ COĞRAFYA - AYT