Page 98 - Konu Özetleri AYT Coğrafya

ÇATIŞMA BÖLGELERİ

SU SORUNU
• Su sorunu, günümüze kadar topluluklar ve devletler arasında çeşitli anlaşmazlıklara ve çatışmalara neden olmuştur.
Günümüzde sularla ilgili sorunlar, çoğunlukla uluslararası anlaşmalarla çözülmeye çalışılmaktadır.
• Su konusunda yaşanan sorunların başında “sınıraşan sular” meselesi gelmektedir. Önemli bir sorunu ifade eden bu
kavram, bir ülkeden doğup başka ülkeye akan; ülkeler arasında sınır oluşturan veya ülkeler tarafından paylaşılan sular
şeklinde tanımlanabilir.
• Sınıraşan sularda yaşanan uyuşmazlıkların temel nedeni, suyun kullanımı ve kullanım hakları konusundaki görüş
farklılığıdır. Uyuşmazlıklar, ilgili tarafların iyi niyetli davranışlarının yanı sıra siyasi ve hukuki yollarla çözülmeye çalı-
şılmaktadır. Bununla birlikte uluslararası hukukta sınıraşan sularla ilgili çok net bir ifade bulunmamaktadır.Sınıraşan
sular konusunda uygulanabilir hukuksal görüşler şunlardır:
 Mutlak Egemenlik Görüşü (Harmon Doktrini)
 Doğal Bütünlük Görüşü
 Kullanmada Öncelik Görüşü
 Hakkaniyete Uygun Kullanım
• Günümüze kadar anlaşmazlıklara neden olan akarsuların bazıları; Fırat, Dicle, Nil, Ürdün, Ganj ve Parana’dır.
Fırat ve Dicle
Türkiye sınırları içinde doğup Suriye ve Irak'ı geçerek Basra Körfezi'ne dökülen Fırat ve Dicle nehirleri, bölgenin en önemli
su kaynaklarındandır. Türkiye'nin bu nehirler üzerinde barajlar ve sulama tesisleri inşa etmeye başlaması, komşu ülkeler
Suriye ve Irak'ta ciddi rahatsızlıklara neden olmuştur.1987 yılında imzalanan protokole rağmen bugün gelinen noktada her
iki ülke, Türkiye'den gelen suyu yetersiz bulmakta ve daha fazla su talebinde bulunmaktadır.
Nil Nehri
Dünyanın en uzun nehirlerinden biri olan Nil Nehri sularının paylaşımı konusunda havzada yer alan ülkeler arasında
ihtilaflar bulunmaktadır. Mısır ve Sudan, nehir sularının önemli bir kısmını içme, sulama ve elektrik üretimi amacıyla kul-
lanmaktadır. Havzada bulunan diğer ülkeler ise nehir sularından çok az miktarda yararlanmaktadır. Bu durum Nil sularının
paylaşımında sorunları beraberinde getirmiştir.

Fırat-Dicle nehirleri Nil Nehri
BAĞIMSIZLIK İSTEĞİ
Bağımsızlık isteği ve toprak paylaşımı da yeryüzünde savaşlara sebep olan etmenlerdendir. Örneğin 1991’de SSCB’yi
oluşturan ülkelerin bağımsızlık ve birlikten ayrılma istekleri, birçok yeni devletin ortaya çıkmasına yol açmıştır.
Türk Cumhuriyetlerinin de içinde bulunduğu ve özerk olan bu cumhuriyetlerin ayrılma isteği, birçok yerde çatışmalara
sebep olmuştur. Bu ülkelerin önemli bir kısmı bağımsızlığına kavuşmuştur. Bağımsızlık isteklerinden kaynaklanan bazı
sorunlar hâlen çözümlenememiştir. Bu sorunların bir kısmı Kafkasya bölgesinde devam etmektedir.
DİĞER SORUNLAR
Su, petrol ve bağımsızlık isteklerinin yanı sıra diğer doğal kaynakların paylaşımı, önemli ticaret yollarının kontrolü, etnik ve
siyasi sorunlar da çatışmalara sebep olabilmektedir.

98 MEBİ KONU ÖZETLERİ COĞRAFYA - AYT