Page 207 - Konu Özetleri AYT Fizik

ELEKTROMANYETİK DALGALAR

Morötesi Işınlar

Ultraviyole (UV) ışınlar, gözle görülmeyen elektromanyetik radyasyon
türüdür ve UVA, UVB, UVC olarak üçe ayrılır. Güneş'ten gelen UV
ışınları cildi bronzlaştırır, ancak cilt kanseri riskini artırır ve ciltte erken
yaşlanmaya yol açabilir. Ozon tabakası ve güneş kremleri, zararlı UV
ışınlarının bir kısmını engeller. UV ışınları, kağıt para üzerindeki güven-
lik unsurlarını belirginleştirir ve sterilizasyon amacıyla kullanılır. 5 Mayıs
2015’teki bir güneş patlaması UV dalga boyunda gözlemlenmiştir. UV
ışınları, hem zararlı hem de yararlı etkileri nedeniyle korunma ve bilinçli
Güneş’teki patlamanın UV ışın ile gösterimi kullanım gerektirir.

X-Işınları

X-ışınları, Wilhelm Conrad Röntgen tarafından keşfedilmiş ve "biline-
meyen ışın" anlamına gelen X-ray ismiyle adlandırılmıştır. Bu ışınlar,
yüksek enerjileri sayesinde yumuşak dokulardan geçebilme yeteneğine
sahiptir, ancak bu özellikleri aynı zamanda canlı dokulara zarar verebil-
me potansiyelini de beraberinde getirir. Hücreleri öldürüp kalıcı rahat-
sızlıklara neden olabilen X-ışınları, dikkatli kullanılmazsa ciddi sağlık
sorunlarına yol açabilir.

Süpernovanın X-ışınları ile alınmış bir
görüntüsü

Gama ışınları

Gama ışınları, elektromanyetik spektrumun en enerjik bölümünde yer
alır. Bu ışınlar, çok kısa dalga boylarına ve yüksek enerji seviyelerine sa-
hiptir. Dalga boyları genellikle 0.01 nanometreden daha kısa olan gama
ışınları, yüksek giricilik yetenekleri sayesinde maddelerin içine derinle-
mesine nüfuz edebilirler. Sağlık, gıda güvenliği ve uzay araştırmaları gibi
alanlarda gama ışınları, insanlık için değerli bilgiler ve çözümler sunar.

Samanyolu Galaksisinin merkezi çevresin-
de gama ışınları yayan Fermi Baloncukları

FİZİK - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 207